LENTE - Derk Visser (Gottmer)

Lente zit in groep acht en heeft een tumor in haar hersenen. Zo direct als de eerste zin van deze leestip is, is LENTE, het boek ook. De hoogbegaafde, snelle, praterige Lente (ze wordt op school ook wel 'Tsunami' genoemd) ratelt ons door dit boek heen, en we krijgen veel te horen over haar verzet tegen de scheiding van haar ouders, over de onderlinge verhoudingen in haar vriendengroep, over ziekenhuizen, over de thuiszorg én uiteindelijk, over haar angst voor de dood. Tegen het einde van het boek tekent Derk Visser steeds indringender en ook ontroerende scènes uit. LENTE heeft het rake en geloofwaardige van zijn vorige boeken, en is realistisch én fijnzinnig tegelijkertijd.

WIJ SAMEN OP STAP - Leo Timmers & Jean Reidy/Bart Moeyaert (Querido)

Het is Leo Timmers weer gelukt een van de vrolijkste en mooiste prentenboeken van het jaar te maken. Het verhaal dat hij ons in 2013 laat zien is WIJ SAMEN OP STAP, dat tegelijkertijd in het Engels verschijnt onder de titel ALL THROUGH MY TOWN. De Engelse tekst is van Jean Reidy, de Nederlandse (heel geconcentreerde, heel juiste, heel aanstekelijke) is van Bart Moeyaert. Timmers toont ons de tocht door de stad van een konijnenzoontje en zijn konijnenmoeder. Op elke grote plaat komen ze in een nieuwe stadssituatie terecht: er is markt, er is een brandje, ze gaan op ziekenbezoek, ze lopen langs een schoolplein. Elke plaat lijkt nog wel een tweede thema te hebben, als er een ongeluk is gebeurd omdat er water uit een brandkraan spuit, wordt er tegelijkertijd een plantje bestoven, een ruit schoongespoten, is er mondwater en water om de voorruit van een auto mee te wissen. De dieren die de platen bevolken zijn ook bijna allemaal dragers van een subverhaaltje: van de schildpad die een stapel boeken op zijn rug draagt tot het molletje en de pinguïn. Gelukkig zijn ook de traditionele Timmersvogeltjes present. Het boek doet in al zijn bontheid én al zijn eenvoud aan als een kleuterklassieker, en dan is er ook nog die prachtige wending aan het eind, als we de konijnenjongen in de woonkamer zien spelen en vrijwel álles terugzien uit de rest van het boek. Niet voor niks staat er helemaal achter in het boek een keer-om-verkeersbord. Dat omkeren en nog eens bekijken is aan alle kinderen aan te raden. WIJ SAMEN OP STAP is een fantastische etalage van alles wat des Timmers is, en wat straalt er daarom af van dit boek? Het grote geluk van de verbeelding.

BLAUW - Liesbeth Mende (Gottmer)

Liesbeth Mende is geen nieuwe stem in de literatuur, maar wel in de jeugdliteratuur. En ze debuteert met een heel interessant boek, BLAUW, dat een beetje doet denken aan de jeugdnovellen van Derk Visser. Het boek is het verslag van een obsessie - die van Nikki. Nikki's moeder heeft de relatie met de stiefvader verbroken waar Nikki al haar hele leven aan gewend is. Nikki verhuist met haar moeder mee naar een nieuwe flat, en al snel is er ook een nieuwe vriend, die dan weer drie kleine kinderen meebrengt. Gelukkig heeft Nikki in Tanja een vriendin met wie ze veel kan bespreken. Tot de vroege, verwarrende liefde onduidelijke brokken maakt in Nikki's leven, want die liefde groeit uit tot een obsessie. In korte hoofdstukken, die je razendsnel leest, omdat ze zo goed geschreven zijn, volg je haar afdaling naar de gekte. Mende kent Nikki door en door, en Mende houdt duidelijk niet van zoete chicklit-verhalen. Confronterend en sterk, dat is wel het minste wat er over BLAUW te zeggen valt. Ik ben benieuwd hoe compromisloos Liesbeth Mende's volgende jeugdboek zal zijn!

DEZE HOED IS NIET VAN MIJ - Jon Klassen (Gottmer)

Bij sommige prentenboeken wordt de lol meegeleverd. Bij DEZE HOED IS NIET VAN MIJ spat die van het verhaaltje af: een kleine vis heeft een hoed meegenomen die niet van hem is. Hij is van een héél grote vis. Samen met de voorlezer zal ieder kind 'oh-oh' roepen, halverwege, als de grote vis erachter komt dat zijn hoed verdwenen is. Kleine vis moet maken dat hij wegkomt. En dan...

Dit is een héél grappig en héél spannend prentenboek op het allersimpelste niveau. Dat is erg knap. Daarbij komen de werkelijk prachtige platen van Klassen die afgewogen zijn en perfect scenisch. Dat hij met zijn vorige boek (IK WIL MIJN HOED TERUG) de Deutsche Jugendliteraturpreis kreeg was logisch, maar met dit boek zou hem dat best opnieuw kunnen lukken - in Amerika kreeg het alvast de prestigieuze Caldecott Medal. DEZE HOED IS NIET VAN MIJ: zó zien klassieke prentenboeken eruit.

IK WIL MIJN HOED TERUG werd vertaald door J.H. Gever.

JASPER JONES - Craig Silvey (Cargo)

Als boek voor volwassenen uitgegeven, in Nederland, en in andere landen als young adult - hoe dan ook, JASPER JONES is een intrigerende roman. De Australiër Silvey schreef een coming-of-age-verhaal over de veertienjarige Charlie Bucktin, die in een gezin opgroeit dat niet helemaal functioneert. Daar komt hij trouwens pas gaandeweg achter, want in het dorpje waar hij woont zijn grotere zaken aan de hand: er is een meisje verdwenen. En de outcast Jasper Jones, ongeveer even oud als Charlie, heeft haar gevonden. Al in de eerste pagina's wordt Charlies dilemma duidelijk, want hij is het die door Jasper, midden in de nacht, te hulp wordt geroepen. Met een loodzwaar geheim gaat Charlie de weken na de dood van Laura, van het verdwenen meisje, in. Samen met Charlie leren wij over de hardheid van de volwassen wereld, over de nare mysteries van een kleine gemeenschap en over de moed en het begrip die er in dit soort situaties van jongeren wordt gevraagd. JASPER JONES is een doorlees-boek, en Charlie en Jasper en hun vrienden Jeffrey en Eliza zijn personages om in je hart te sluiten.

JASPER JONES werd vertaald door Lidwien Biekmann.

ALS IEDEREEN SLAAPT - Komako Sakai (De Eenhoorn)

Het land van de nacht - dat is het terrein waar dit boek zich afspeelt. Kleine Hanna wordt wakker en gaat, samen met kat Kito, naar beneden, doet een plas, maar is dan nog niet moe. Grote zus slaapt wél, dus nu kan Hanna met het speelgoed van Grote Zus spelen. ALS IEDEREEN SLAAPT gaat uit van een situatie die iedere kleuter wel kent, en toch is het boek spannend en raadselachtig. Dat komt door de heldere, simpele tekst en vooral door de schitterende blauwe nachtwaas die Kamako Sakai over alle tekeningen heeft gelegd. Het is een wonder van sfeer, dit boek. Net als alle andere boeken van Sakai overigens (die gelukkig trouw door De Eenhoorn worden uitgegeven). Het lijkt me plausibel om te zeggen dat het niet heel lang meer zal duren voor deze Japanse artieste een grote internationale kinderboekonderscheiding krijgt. En dat is dan helemaal terecht.

ALS IEDEREEN SLAAPT werd vertaald door Siska Goeminne.

STEFFIE EN DE MISLUKTE INBREKERS - Jacques Vriens en Annet Schaap (Van Holkema & Warendorf)

De boeken die door Annet Schaap getekend zijn zou je bijna een genre op zichzelf kunnen noemen: vrolijke serieverhalen, waarin warmte en menselijkheid een grote rol spelen. Laat dat nu ook uitstekend bij het werk van Jacques Vriens passen. Het is niet te onderschatten wat hij voor lezend Nederland betekent en betekend heeft. In eerdere series als die over Meester Jaap en over de bende van de Korenwolf, maar ook in zijn 'stand-alone's' als de boeken over school en de historische romans, heeft Vriens altijd een goed oog voor intermenselijke relaties. Hij staat voor een goedertieren wereld, waarin volwassenen en kinderen elkaar een beetje in de gaten houden en niet te snel laten vallen als ze fouten maken.
Die ingrediënten zitten ook weer in STEFFIE EN DE MISLUKTE INBREKERS, een fijn boek, in de breedste zin van het woord. Daarbij is STEFFIE het begin van een nieuwe serie, DE KINDEREN VAN HET KATTENPLEINTJE. Een kinderboekennestor die een nieuwe serie begint: dat is prachtig. En als die serie dan ook door Annet Schaap wordt getekend, dan kun je alleen maar zeggen: grote groepen kinderen wrijven blij in hun handen en slaan de eerste bladzijde op.
 

NOCTURNO, DROOMRECEPTEN - ISOL (De Harmonie)

De Argentijnse Isol won dit jaar de Astrid Lindgren Memorial Prijs, de grootste kinderboekenwereldprijs die er te vergeven valt. Isol was niet bekend in ons taalgebied, maar daar komt verandering in met deze schitterende uitgave. NOCTURNO is een droom van een boek en verdient op z'n minst volgend jaar de Boekensleutel voor het meest inventieve, kwaliteitsvolle, in zijn vorm vernieuwende boek.
NOCTURNO gaat over dromen, en meer specifiek over nieuw te bedenken dromen. In de vorm van een openklapboek, met ringband, zijn de bladzijden (met nauwelijks tekst) niet alleen op een traditionele manier betekend, maar ook met glow-in-the-dark verf. En daar gebeurt iets magisch' mee: het recept voor dit boek schrijft voor dat je elke bladzijde vijf minuten onder een felle lamp legt en daarna het licht uit doet. De 'gewone' dromen die Isol op elke bladzijde aangeeft veranderen dan in uitzonderlijke dromen. En het werkt! Elke keer is het een geweldig moment: je draait de lichtschakelaar om en ziet een betoverende nieuwe tekening oplichten. Alle tekeningen zijn origineel en prachtig getekend, en nooit zweverig of over de hoofden van kinderen heen.
Dit boek is een cadeautje dat je aan alle kinderen wil geven.

MAAR IK BEN FREDERIK, ZEI FREDERIK - Joke van Leeuwen (Querido)

Een nieuw boek van Joke van Leeuwen is geweldig nieuws. Zo ook met MAAR IK BEN FREDERIK, ZEI FREDERIK. Frederik is een kantoormannetje, en er overkomt hem iets ongelooflijks: hij krimpt. Hij wordt een Frederikje dat niemand herkent en dat eenzaam en verloren van het ene in het andere probleem terechtkomt. Tot een meisje - een typisch Joke van Leeuwenmeisje, met een typische Joke van leeuwennaam: Frommel - tegen hem begint te praten.
Het bijzondere aan deze Van Leeuwen is de tweede helft van het boek. Daar wordt een mooie diepere laag onder het plotselinge verkleinen van Frederik aangebracht, met een fijn en verrassend einde.
Daarbij zijn de tekeningen in kleur een feest om naar te kijken. En dus is het inderdaad geweldig nieuws: er is weer een nieuw boek van Joke van Leeuwen!