WIE WIL ER NOU GÉÉN VIOLIST WORDEN - Erna Sassen & Geert Gratama (Zwijsen) - WEERWOLFRAKET - Paul van Loon & Hugo van Look (Leopold) - IK BEN NET ALS JIJ - Paul van Loon & Hugo van Look (Zwijsen)

Uitgeverij Zwijsen gaf een geestige reeks strips uit voor kinderen uit de hoogste groep van de basisschool. In Wie wil er nou géén violist worden? vertelt Erna Sassen in hoog en vrolijk tempo over de vriendinnen Suzy en Indra die moeten bepalen naar welke middelbare school ze gaan. Hun ouders hebben allerlei argumenten voor de ene of de andere school, maar voor de meisjes geldt maar één echt argument: die knappe muziekleraar. In veel hilarische tekeningen laat tekenaar Geert Gratama de meisjes alle kanten op slingeren. Heel komisch is ook de running gag van het steeds googelen van allerlei moeilijke woorden.

Dat Paul van Loon van onschatbare waarde is voor het collectieve Nederlandse leesplezier heb ik hier vaker betoogd, maar het onlangs verschenen Weerwolfraket is daar weer een voorbeeld van. Van Loon gaat niet op zijn hurken zitten. Dit keer neemt hij zijn hoofdpersonen Dolfje en Noura mee naar een opvoering van Midzomernachtsdroom van Shakespeare. Niet het eerste toneelstuk waar je voor beginnende lezers aan zou denken, maar in de handen van Van Loon (en zijn hoftekenaar Van Look) blijft alles toch toegankelijk. 

Overigens verschijnen er ook heel regelmatig AVI-boekjes bij uitgeverij Zwijsen onder de paraplu 'AVI-lezen met Paul van Loon'. De aardigste van de laatste worp vond ik ik ben net als jij, waarin een vleermuisje op zoek gaat naar wie hij is. Natuurlijk komt er een vampier in voor (dit is een Van-Loon-boek!), maar grappige vondst: het verhaal wordt - op M3-niveau - af en toe onderbroken door de schrijver zelf, die plagerig komt zeggen dat hij al weet hoe het verder gaat en de lezer maant om door te lezen. In dit boekje doen de stralend heldere tekeningen van Hugo van Look uiteraard ook goede dienst.

 

 

DE VERLOREN BLOEM VAN DE SJAMAAN - Davide Morisonotto (Baeckens Books)

O, ik had me al heerlijk kunnen verschansen in de fantastische avonturen uit Het mysterieuze horloge van Walker & Dawn, en daarna in die uit Twee fonkelrode sterren in de blinkend witte sneeuw, en sinds kort gebeurde me hetzelfde bij het sluitstuk van deze lichtjes aan elkaar verwante pillen: De verloren bloem van de sjamaan - Een ongelooflijke reis van de Andes naar het Amazonegebied. Elk van die drie boeken wervelt honderden pagina's lang, en steeds staan er een paar kinderen plus een rivier centraal. Bovendien speelt elk boek zich in een ander deel van de wereld af. Was dat Amerika in Horloge en Rusland in Sterren, in dit boek zijn we in Peru. 

Laila - die lijdt een aan agressieve ziekte die haar lichaamsfuncties snel zal afbreken - wordt opgenomen in een ziekenhuis en raakt daar bevriend (of misschien wel meer dan bevriend) met een kwikzilvervlugge jongen die zich El Rato ('Het moment') noemt. Via een oud dagboek komen ze achter het bestaan van een zeldzame bloem, die misschien wel Laila's ziekte kan genezen. Ze besluiten achter die bloem aan te gaan. Probleem: die schijn je alleen maar diep in het oerwoud te kunnen vinden, en de man die hem destijds vond is al veertig jaar niet meer gezien...

Zoals ook in de vorige twee boeken het geval was, verheug je je tijdens het lezen voortdurend in de exuberantie van het schrijfplezier van Morisonotto. Hij laat de aandacht nooit verslappen, hij brengt precies genoeg lichtheid én precies genoeg serieuziteit aan om je zowel te vermaken als te ontroeren. Gevolg: wegraken, wegzinken, wegkruipen. Deze boeken bieden honderden pagina's aan verplaatsing: je bent in Lima, in Cuzco, in Aguas de Calientes, in een vliegtuig, in een toeristentrein, in een tokkelend bootje op de Amazone, in de gedachten van Laila en El Rato, en in die van de kleurrijke bijpersonages. 

Het mooiste is dat Morisonotto alles altijd begeleidt met het vuur van kindervriendschappen. In deze boeken klopt een fantastisch hart. En daarom is de grootste vraag na het lezen van ook weer dit deel: wat gaat deze schrijver hierná doen?

Dit boek werd weer uitstekend vertaald door Pieter van der Drift en Manon Smits.

544 pagina's, leeftijd: 10+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

ZONDER TITEL - Erna Sassen, met beeld van Martijn van der Linden (Leopold)

Net uitgelezen: Zonder titel. Niet alleen is het verreweg het beste boek van Erna Sassen (en die vorige jongerenromans waren al zo goed), het is tot nu toe ook het beste kinder- en jeugdboek dat ik in 2021 las. Waar dat allemaal aan ligt? Aan zoveel. 

Ten eerste aan de stem van Joshua, de hoofdpersoon. Vanaf zin één ben je bij hem. Sassen schuift hem voor je ogen en je wilt niet meer om hem heen. Je voelt zijn wanhopige verlangen naar Zivan, naar de troost en de lichtheid die zijn allerbeste vriendin hem al jaren brengt, en die nu verdwenen is, omdat zij verdwenen is - terug naar Irak. 

Ten tweede door de bijpersonages. Sergio en Dylan, de jongens van wie Joshua het allerminst had gedacht dat ze vrienden van hem zouden kunnen zijn, maar die dat toch worden - ze staan garant voor de ene grap na de andere, maar ook voor flink wat stoere ontroering. 

Ten derde door de stijl. Door dit boek vlíég je, maar dan zo dat je geen enkele nuance mist. Dat komt door Sassens helderheid, maar net zo goed door hoe ze de zinnen over de bladzijden verdeelt. Hoewel het verhaal stikt van de nuances, is het dus óók heel toegankelijk.

Ten vierde door de beelden. Joshua tekent zich een weg door de wereld, en hoewel hij aan het begin van het boek denkt dat zijn tekenwerk iets van hemzelf is, blijkt het de weg naar vriendschap, naar bevrijding, naar verwerking. Martijn van der Linden maakte in vele stijlen de beelden van Joshua: dieren, meisjes, naakten en nog veel meer. Ze zijn prachtig van zichzelf en ze zijn prachtig vanwege de lading die ze toevoegen aan de toch al geladen tekst van Sassen. 

Ten vijfde: de relevantie. Van een boek waarin de meest hilarische scène een uitgebreide rondleiding in het Rijksmuseum is, zou je misschien niet verwachten dat het meeklopt in de slagader van de tijd. Maar dat doet het op een onnadrukkelijke manier zéér. Uitgehuwelijkt worden, armoede, je lichaam aanbieden omdat je aardig gevonden wil worden, non-binairiteit - alles komt langs. Niet als 'onderwerp' maar als volkomen vanzelfsprekend begrip waar jongeren mee in aanraking komen. 

Erna Sassen schreef een van die zeldzame romans die álles hebben. Relevantie dus, maar evenzeer snelheid, humor, stijl, originaliteit, ontroering - Zonder titel is eenvoudigweg fantastisch.

256 pagina's, leeftijd: 15+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

GEWOON IN HET ONGEWONE - An Rutgers van der Loeff (Ploegsma)

An Rutgers van der Loeff (1910-1990) trok zich niks aan van genres en van leeftijden - ze schreef waar ze over wilde schrijven. Of wat haar werd aangereikt. Dat kon het jubileum van het ondertoezichtstellingschap door de kinderrechter zijn of een knipsel dat haar uitgever haar gaf: als ze er een verhaal in zag stortte ze zich erin. Voor een wat minder bekend geworden boek, Gewoon in het ongewone, verdiepte ze zich in jongeren die als vrijwilliger naar Afrika gingen. Ze ging zelf naar het continent en moet met heel wat jongeren gesproken hebben, want het is verbijsterend hoe ingeleefd dit boek is. De zintuiglijke indrukken, de gesprekken, de onzekrheid, de overtuigingen - alles doet authentiek aan.

Nee, een groot talent voor pakkende titels had ze misschien niet, en ook het omslag is niet bijster aantrekkelijk, maar er valt weer veel te genieten in dit boek, dat zich trouwens niet op jongeren of kinderen richt en het dus niet per se moet hebben van spanning of makkelijk lezen. Maar de keuzes die Rutgers van der Loeff maakte zijn interessant. Ten eerste laat ze het verhaal in een fictief Afrikaans land spelen, met fictieve personages, maar op zo'n manier en met zulke zintuiglijke details dat alles schier echt aanvoelt. Hoofdpersonage is Martie, een meisje dat zich vooral met vaccineren bezighoudt (tegen mazelen met name) en dat samenwoont met de wat struisere en stuursere Bea. En er zijn ook jongens. Er is de vlotte en welbespraakte Lex, en de eenvoudigere, maar meer praktische Dirk. Beiden zijn dol op Martie, maar zij voelt zich wat klem zitten tussen de aandacht van de jongens (die zich bijvoorbeeld, heel grappig, om de beurt ergeren aan het feit dat Martie volgens hen in haar conversatie woorden overneemt van de ander).

Zoals vaak bij Rutgers van der Loeff bevindt de schrijfster zich vooral in het hoofd van haar eerste personage, maar ze kan, als een zwevend geestje, ook soms zomaar een alina vanuit een van de twee jongens schrijven. Het is razand knap hoe soepel Rutgers van der Loeff dat doet en hoe het totaal geen moeilijkheden voor de lezer oplevert.

Zoals gezegd: Gewoon in het ongewone is niet haar gemakkelijkste en ook niet haar spannendste boek. Maar het is intrigerend hoe het doortrokken is van de ambivalentie over ontwikkelingswerk. Het boek verscheen in 1971, maar kan, juist door het belichten van alle kanten, van nu zijn. Zo zegt Lex ergens bijvoorbeeld: 'We hebben niet het récht die mensen onder druk te zetten. We hebben niet het recht misbruik te maken van onze vervloekte huidskleur.' En ook verder gaat het steeds over wat de zin van ontwikkelingswerk zou moeten zijn, kan zijn, of totaal niet is. Die voortdurende nuancering alleen al maakt dit vergeten boek tot een boeiende leeservaring. 

KAMIEL DE KAMEEL - Pim Lammers & Suzan T'Hooft (De Eenhoorn)

Dit is het eerste prentenboek dat Pim Lammers en Suzan T'Hooft samen maakten, en je kunt zien dat ze er beiden veel plezier aan beleefden. Op het omslag stapt een tevreden kameel uit een trailer, en als we het boek openslaan zien we dat hij op weg is naar een nieuwe stal op een nieuwe woonplek. Wat zijn voorgeschiedenis is weten we niet, maar hij is in elk geval blij dat hij een nieuw thuis heeft. Hij gaat meteen aan de slag met inrichten: bloemen, groente, hooi, stoelen, een tapijtje, lampen. 

Net als de andere dieren op de boerderij kijkt de lezer toe: waarom doet hij dat? Maar dan komt er een warme uitnodiging aan iedereen: Kom je op mijn feestje, het lijkt me leuk je te leren kennen. Het boek gaat vervolgens over hoe de al lang gesettelde dieren leren wennen aan een nieuwe bewoner en aan nieuwe gewoontes. Daarmee pleit Kamiel de kameel op een heel natuurlijke manier voor het opschorten van je eerste oordeel en voor het voeren van een open blik. 

Net als in Lammers' eerdere prentenboeken Het lammetje dat een varken is en De boer en de dierenarts legt de schrijver die boodschap er nergens boterdik bovenop, maar tóónt hij simpelweg. Ook de tekeningen doen dat op een feestelijke manier. Het is een groot plezier om alle details te zoeken die Suzan T'Hooft aangebracht heeft. We kunnen de twee muisjes volgen die overal verstopt zijn, maar let ook eens op de foto's die Kamiel aan de wand van zijn nieuwe stal gehangen heeft: die laten wél iets van de voorgeschiedenis zien. Zo slim gedaan!

32 pagina's, leeftijd: 4+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.