DE NEEHOORN - Marc-Uwe Kling & Astrid Henn, bewerking door Jaap Robben (Volt)

Sommige boeken blijven even liggen, en dan lees je ze eindelijk en denk je: waarom heb ik hier zo lang mee gewacht? Dat was bij mij het geval met het prentenboek De NEEhoorn, een boek dat allang een bestseller is geworden, een opmerkelijke prestatie, omdat het zonder mediacampagne is gebeurd.  

Het boek lijkt op een prentenboek, maar heeft veel meer tekst en veel meer grappen, en een verhaalstructuur die je niet vaak bij traditionele prentenboeken ziet. Het gaat over de kleine eenhoorn die eigenlijk altijd tegendraads is, 'nee' zegt, en op zoek gaat naar anderen, waarna hij een wasbeer die steeds 'wat?' zegt, een hond die vooral 'kus m'n kont' roept en een prinses die meer van het 'welles' is, ontmoet. Behoorlijk hilarisch allemaal, en dan hebben we het nog niet over de vele terzijdes. Als in de beste klassiek-toneeltraditie spreekt de verteller regelmatig de lezer aan, in het begin van het verhaal zelfs op rijm, tot hij daar genoeg van krijgt. 

Een van de allerleukste features van dit boek zijn de laatste twee spreads waarin er nog veel meer 'alternatieve' dieren worden samengesteld, heel spitsvondig vertaald door Jaap Robben, die sowieso een groot aandeel in het succes heeft, want zijn grappen zijn écht leuk, en het Duits schemert er nooit doorheen. Heel knap. De tekeningen zijn ook geestig, inventief en kleurrijk, en alles samen rechtvaardigt de hype he-le-maal.

48 pagina's, leeftijd: 5+. Koop of bestel dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

WIE ACHTER DEZE DEUR VERDWAALT - Rindert Kromhout & Tonke Dragt, met tekeningen van Linde Faas (Leopold)

O, wat een fijn boek! Rondert Kromhout en Tonke Dragt maakten samen een nieuw verhaal, waarbij Rindert schreef en Tonke mee-verzon en ze vervolgens alles samen, hoofdstuk voor hoofdstuk, overlegden. Voor de echte Dragtliefhebber zijn er veel herkenbare zaken (spiegels, deuren met een verzonnen rijk erachter), en... voor de Kromhoutfans óók - vooral het soepele schrijven en de portrettering van de klas waarin het verhaal zich afspeelt, maar ook de Italië-connectie en de rol die Kromhouts levelingsboek Spaghetti van Menetti speelt.

De klas uit het boek, een groep 'lastige' kinderen, en vooral de beschrijving en ontwikkeling van hoofdpersonage Laurenzo, leggen een warme basis onder dit avontuur. Daarnaast zijn de dialogen lekker pingpongend en helemaal niet alleen maar zoet en lief. Ook de figuur van Lavinia Morgenster (de schrijfster uit het boek, in wie we Tonke Dragt herkennen) komt door haar grilligheid en soms zelfs een beetje korzeligheid ('nu moet je weer naar huis, want ik moet aan het werk') helemaal tot leven. Daardoor is Wie achter deze deur verdwaalt echt een boek van allebei deze auteurs geworden, en veel meer dan een plakwerk van twee helften. Uitermate geslaagd.

128 pagina's, leeftijd: 9+. Koop of bestel dit boek bij je lokale boekhandel, of anders hier.

 

IETS HEEL BIJZONDERS - Susin Nielsen (Lemniscaat)

Ze is inmiddels wereldwijd een van de grote namen van de jeugdliteratuur: Susin Nielsen. Ook nu weer brengt ze met Iets heel bijzonders (oorspronkelijke titel: Tremendous things) een warm menselijk, wervelend verhaal. Een verhaal waar je - met name in tijden van kerst, ook al is het geen officieel kerstboek - gelukkig van gaat zuchten. Wilbur is de hoofdpersoon, een stevige jongen die een aartsvijand op school heeft, de verschrikkelijke Tyler. Maar gelukkig zijn er ook hondje Templeton, Wilburs twee moeders, de oude buurman en Wilburs ene beste vriend Sal, en andere beste vriend Alex, al is die soms meer bezig met zijn vriendje Fabrizio. Nielsen werkt de relatie van Wilbur met al deze medestanders heel mooi uit, alles krijgt ruimte, terwijl het verhaal toch vaart heeft. 

Nog meer vaart krijgt het verhaal wanneer Charlotte arriveert, de Franse uitwisselingsstudente, die bij Wilbur en zijn moeders komt logeren en op wie Wilbur onhoudbaar verliefd wordt. De rest van het boek is een coming-of-ageroman zoals we die qua verloop wel kennen, maar ja, dit is Nielsen - en dus onweerstaanbaar. Dat zit hem in de personages, in de lichtheid zonder dat het ernstige uit de weg wordt gegaan en in referenties als die aan Wilburs lievelingsboek, Charlotte's web. Voor wie van wijze feelgoed-jeugdromans houdt: aanrader.  

Dit boek werd vertaald door Lydia Meeder en Barbara Zuurbier. Het bevat 236 pagina's en is voor 15+. Koop of bestel het bij je lokale boekhandel, of eventueel hier.

LALA'S WOORDEN - Gracey Zhang (Condor)

Er zijn van die kinderen die geboren worden met extra porties leven en drang en overtuiging in zich. Zo'n meisje is Lala. Ze is druk en beweeglijk en haar moeder wordt soms gek van haar, vooral als het heet is buiten, maar Lala heeft een grote liefde: alles wat groen is. Ze druppelt haar woorden over alle kleine plantjes die ze tegenkomt, of die nu onkruid heten of niet. En op een stille, hete, verstikkende dag besluiten die planten iets terug te doen...

Dat zijn de verhaalelementen van het sympathieke prentenboek van de Amerikaanse Grazey Zhang. Maar de woorden zijn maar een deel van de aantrekkingskracht van dit boek. Met haar fieve stijl (je zou bijna zeggen: fauvistisch) laat ze Lala's karakter nog meer in beeld dan in tekst zien. Tegelijkertijd leven ook de gebouwen en de straat, de stad en de buren. De platen zijn grotendeels zwartwit, met enkele raak geplaatste kleuraccenten. Er valt, voor wie goed kijkt, veel te ontdekken, want er zijn allerlei details (en dan weer een heel geconcentreerde, ingezoomde plaat). Een fijn prentenboek dat echt iets toevoegt aan alles wat we hier zelf maken.

De vertaling is van uitgeverij Condor, een specifieke naam wordt niet genoemd. Het boek bevat 48 pagina's, is voor 4+, en koop het in je lokale boekhandel - ook online. Eventueel kan het ook hier.

STAPELBEDBROERS - Koos Meinderts (Hoogland & Van Klaveren)

Koos Meinderts vervoert ons in deze twaalfplusroman in twee richtingen: naar een bepaalde tijdsperiode en naar een bijzondere broederliefde. Stapelbedbroers speelt zich af in 1969, her jaar van de maanlanding en van Lenny Kuhrs songfestivaloverwinning met De troubadour (in dit boek een 'zeiklied' genoemd). Die tijdsverwijzingen zijn talrijk, niet alleen wordt er gerefereerd aan allerlei landelijke en mondiale gebeurtenissen, voetbalclubs en popartiesten, het boek bezuinigt ook niet op de taal uit die tijd, op de scheldwoorden en de spreekwoorden. 

Maar uiteindelijk gaat het boek vooral over de broers Henk en Rocco, waarbij het verhaal vanuit de eerste wordt verteld. Het is even wennen in de eerste helft van het boek: de jongens kiften en katten wat af, en ook in de rest van het gezin (vader, moeder, oudere zus Wendy en babybroertje Paultje) is vitten (we zouden het nu 'bitchen' noemen) de normale manier van communiceren. Maar wie doorleest ontdekt de ruime onderliggende warmte, die geleidelijk de vertelling helemaal overneemt, vooral als er iets met Rocco gebeurt wat het gezin behoorlijk ondersteboven schudt. Uiteindelijk is Stapelbedbroers, behalve een roman die een tijdsbeeld en een milieubeeld (Zeeheldenbuurt Loosduinen, nu Den Haag) geeft, dan ook vooral een boek dat ontroert door de combinatie van nuchterheid en liefde. 

206 pagina's, leeftijd: 12+. Koop dit boek in je lokale boekhandel, of bestel het lokaal, of hier. 

 

 

UK, EEK EN OK OF HET MYSTERIE VAN DE VERDWENEN NOOTJES - Joukje Akveld & Thé Tjong-Khing (Rubinstein)

Een nieuw Luxe Gouden Boekje, dit keer over een liefhebbende generatie eekhoorns. Vader kwiek, kind onderzoekend en vrolijk en opa ouder en wat krakkemikkig. De gebeurtenissen zijn op zich - voor een stel eekhoorns - niet heel verrassend; er worden nootjes verstopt  en dan wordt het winter en de nootjes worden weer opgegraven, maar het gaat in dit frisse deeltje niet over de plot. De charme ligt hem in de pret waarmee deze twee makers te werk gingen. Joukje Akvelds stijl is lekker upbeat, er zit een fijn tempo in en de zinnen zijn stuk voor stuk áf. Maar op een paar belangrijke momenten laat ze doorschemeren dat opa eekhoorn steeds meer moeite krijgt met zijn opa-eekhoornwerk. Wordt dat een drama? Nee, dat wordt liefde - deze dieren weten de struikelingen om te buigen naar warmte, en daar getuigt de laatste opmerking van het boek, die van jonkie Uk komt, het mooist van. Voeg er nog wat klankspel in de zinnen aan toe, en je hebt een nieuw bewijs van Akvelds kunnen.

Ja, en dan zijn er nog die smulillustraties van Thé Tjong-Khing. De meester voelt alle knipogen aan, hij bekleedt alle emotietjes met expressieve eehoornkoppies en eekhoornhoudingen. Van de eerste tekening waarin het gezin voorgesteld wordt (we zien een soort staatsieportret, waarbij de mini-Uk heel geinig met een mini-pootje naar de lezer zwaait) tot aan het beeld bij die afsluitende vertederende kindereekhoorn-opmerking die ik hierboven noemde - alles tovert ons het bos in, de sneeuw in, het eekhoornhol in. Het mag duidelijk zijn: ik smolt voor dit boekje.

32 pagina's, leeftijd: 4+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

OP DE RUG VAN BIGI KAYMAN - Henna Goudzand Nahar & Hedy Tjin (Querido)

De ondertitel van Op de rug van Bigi Kaayman luidt: Een verhaal over Afi en Kofi en de grote kaaiman... Het verhaal gaat dan ook over de kinderen Afi en Kofi die samen met hun tot slaaf gemaakte ouders op een plantage wonen. Het speelt zich ergens in de achttiende eeuw af en de kinderen horen over gevluchte tot slaaf gemaakten en besluiten zelf ook te vluchten, samen met hun ouders. Een grote kaaiman ('Bigi Kaayman') helpt hen daarbij. Dit belangrijke verhaal moet steeds weer verteld worden, want hoe belachelijk is het dat zelfs in Suriname kinderen lange tijd opgroeiden met allerlei Nederlandse 'helden' in de geschiedenisboekjes, maar nauwelijks (of zelfs negatieve) verwijzingen naar vrijheidsstrijders als Baron of JoliCoeur. Of naar de Brooskampers die, met hun leider die Broos heette, zichzelf bevrijdden door in het moerasgebied dat Kaymangrasi werd genoemd te gaan wonen - en op wie dit verhaal lichtjes gebaseerd is.

Hedy Tjin maakte de geweldige tekeningen. In de van haar bekende stifttechniek zet ze sterke, rijke vormen en kleuren neer, die het verhaal in al zijn bontheid tot helemaal naar nu en helemaal naar hier brengen. Er is ook nog een door Gerson Main opnieuw uitgevoerde versie van het kinderliedje Bigi Kayman, en de prachtige vormgeving van Lyanne Tonk en krachtige manier van uitgeven van Querido maken het helemaal af.

56 pagina's, leeftijd: 9+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

MUS & KAPITEIN KWAADBAARD EN DE KOERS NAAR DE KRAKEN - Kevin Hassing, met tekeningen van Linde Faas (Luitingh-Sijthoff)

Vorig jaar las ik het eerste deel van Hassings Mus & Kapitein Kwaadbaard, en was toen aangenaam verrast door de vrolijkheid, de verhaalopbouw en de mooi volgehouden actie in dat eerste deel van een reeks. Nu las ik het tweede deel, en wat bijzonder is: dezelfde complimenten blijven gelden. Vaak is het, denk ik, bij een tweede deel, voor een schrijver lastig de frisheid te bewaren, maar Hassing is het gelukt. 

Dit keer is de jonge Mus, samen met Kapitein Kwaadbaard en haar andere nieuw verworven vrienden, op zoek naar een eng zeemonster - de kraken. Het verhaal wervelt weer lekker, vrijwel elk hoofdstuk eindigt met een cliffhanger, en we zien ook weer het schrijversplezier dat we in het eerste deel lazen. Zo staat er al meteen op een van de eerste bladzijden over de lijvige Kwaadbaard: 'Hij hijgt zo hard dat het lijkt alsof hij een groot zeilschip probeert weg te blazen.' Dat soort rake zinnen vinden we vaker in het boek, en daarmee bestendigt Hassing een fijn schrijversschap.

234 bladzijden, leeftijd: 9+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

IK BEN DE JACHTLUIPAARD - Paul Kustermans (Clavis)

Nog maar één jaar geleden betuigde de Belgische koning Filip zijn 'diepste spijt' aan de president van de Democratische Republiek Congo voor de 'geweld- en gruweldaden' die 'ten tijde van Congo-Vrijstaat [...]  werden gepleegd'. Behoorlijk laat, aangezien onder bewind van Leopold II, aan het begin van de twintigste eeuw, tussen de acht en tien miljoen Congolzen omgekomen zijn door de gruweldaden van de witte bezetter. Niet voor niets wordt het ook wel de Belgische holocaust genoemd. De Vlaamse auteur Paul Kustermans schreef er in 1999 dit boek over, wat onlangs, naar aanleiding van de excuses, werd herdrukt.

Het boek is één grote aanklacht. Het is geschreven in de vorm van een logboek van Tessa, een meisje dat met haar goedgelovige vader meereist naar wat destijds Congo-Vrijstaat werd genoemd, om daar in opdracht van de koning rubber te gaan laten oogsten. Het eindigt in een bleodbad, waarbij Tessa vanaf het begin de gruweldaden van de bezetter ziet voor wat ze zijn. Natuurlijk is dit boek geen 'own voice'-verhaal, en het is heden ten dage best lastig dat bepaalde woorden die in de context van het historische verhaal gebruikt worden nu echt niet meer kunnen (waaronder het n-woord), maar als dit goedgeschreven, zintuiglijke en boze boek ook maar enkele jongeren de ogen opent voor de afschuwelijke koloniale misdaden, dan rechtvaardigt het deze heruitgave. En de laatste zinnen zijn bijzonder sterk.

 184 bladzijden, leeftijd: 14+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier. 

ALLE WENSEN VAN DE WERELD - Rian Visser & Janneke Ipenburg (Leopold)

Het is misschien niet helemáál het poëziedebuut van Rian Visser, want er zijn al eerder versjes bij uitgeverij Zwijsen uitgekomen, maar Alle wensen van de wereld is wel de eerste groots uitgegeven en groots geïllustreerde bundel. Visser verrast met een sterke, consistente verzameling poëzie, met 26 gedichten die licht rijmen en prettig vloeien, die bedachtzaam zijn en amusant en lief en fijnzinnig, van het eerste ('Half', over een nieuw iemand leren kennen die je niet meteen verstaat), tot het laatste ('Eind', over hoe alles een einde heeft, zelfs wij, maar... - en dan volgt een heel fijne laatste zin). Beide gedichten horen tot mijn favorieten, maar eerlijk gezegd was het heel moeilijk kiezen, zoveel moois bevat Alle wensen van de wereld.

Janneke Ipenburg komt met haar werk voor deze bundel krachtig binnen in de kinderliteratuur. Wat een schitterende interpretaties heeft ze van de woorden van Rian Visser gemaakt, wat een beeldreizen schotelt ze ons voor, en wat een rijk kleurgebruik! Het is alsof alle woorden van de bundel in een warme hand gevangen zijn en nu uit die hand met twinkeling naar ons toe getild worden - dat bereikt Ipenburg met haar illustraties bij dit werk. Twee bijzonder geïnspireerde makers bezorgen ons zo een boek dat als geheel bij het allerbeste hoort dat er dit jaar verscheen.  

48 pagina's, leeftijd: 9+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

HET GOUDEN BLAD - Kirsten Hall & Matthew Forsythe (Christofoor)

Vorig jaar verscheen het prachtige Fokko heeft een trommel, waarin we in Nederland voor het eerst van Matthew Forsythe hoorden. Nu is er een tweede prentenboek, op tekst van Kirsten Hall, en het is weer behoorlijk betoverend. Het heet Het gouden blad en gaat over de dag dat de dieren in het bos inderdaad een gouden blaadje vinden. De boekverzorging is bijzonder: het blad is in het boek voorzien van een gouden laagje. Dat versterkt de vertelling, want de dieren in het bos raken verslingerd aan het blad, en als lezer en kijken kun je dat goed begrijpen. Je wilt er de hele tijd met je vingers overheen wrijven. 

Maar het goudlaagje is niet het enige bijzondere van dit boek. Mooi is ook de terugkerende opsomming van allerlei soorten kleuren ('grasgroen, lauriergroen, mosgroen, mintgroen, dennengroen, avocadogroen en bosgroen natuurlijk'), en vooral de pasteuze schilderwijze van Forsythe. In aardse tinten leidt hij ons een wereld van schakeringen binnen. Het gouden blad is een heel mooie, zintuiglijke ervaring.

Dit boek werd vertaald door Jeanette Kramp, 48 pagina's, leeftijd: 5+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel of bestel het hier.

JAKOB EN DE ZEVEN GEVAREN - Jacques Vriens (Van Holkema & Warendorf)

Het is een gestaag en rijk oeuvre dat Jacques Vriens door de jaren heen neer heeft gezet. Ik ben fan, en verheug me altijd op een nieuwe toevoeging. Vriens' laatsteling, Jakob en de zeven gevaren, is er een uit zijn reeks historische verhalen. Het verhaal speelt aan het eind van de jaren vijftig en Vriens keerde tijdens het schrijven gedeeltelijk terug naar zijn eigen kinderherinneringen. We lezen over een klas met 52 jongens, over tafeltjes met een klep waaronder je je spullen op moest bergen, over bij te vullen inktpotjes, over de leesmap met De Lach erin (waarover gezegd werd dat er blote vrouwen in stonden) en over kinderen die krasjes op hun arm van de schooldokter kregen, om te bepalen of ze tbc hadden.

De hoofdpersoon, Jakob Veenman (een naam met niet per ongeluk dezelfde initialen als die van de auteur), groeit in de loop van het boek uit van een jongen die overal gevaren ziet naar een jongen die die gevaren te lijf is gegaan en zodoende heeft zien verdampen. Hij wordt daarin bijgestaan door zijn oudere broer, maar vooral door Claartje, het vrijgevochten vriendinnetje waarvan sommige familieleden vinden dat hij maar niet meer met haar om moet gaan.

Het boek is een echte Vriens geworden Het leest licht en helder, maar bevat warmte en gewicht. En de entree van het boek is heerlijk. Alleen de eerste zin al: 'Iedere dag als ik naar school loop, dreigen er zeven gevaren.' Of hoe Vriens even verderop in een tweetal zinnen de kar van de schillenboer typeert: 'Het ruikt alsof iemand stukjes rotte appel in je neus propt.' Jakob en de zeven gevaren is een fijne toevoeging aan het JV-heelal, en natuurlijk waardeerde ik ook zéér de ode die Vriens terloops brengt aan de boeken van An Rutgers van der Loeff.    

128 pagina's, leeftijd: 10+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

DROMER - Mark Janssen (CPNB)

Traditiegetrouw wordt er in de kinderboekenweek een prentenboek uitgegeven, op mooi, groot formaat, en dit jaar is dat van de hand van Mark Janssen. Janssen leverde ons de laatste jaren al vele exquise boeken die een kleurendiepte hebben die ons naar allerlei dromen vervoerde, en dat is in dit boek niet anders. Het begint al met de eerste spread: in een geweldig landschap van heuvels en hoge naaldbomen staat een auto met koplampen aan licht tegen de boszoom te werpen. Boven de boomtoppen een roofvogel met een vis in zijn klauwen, een waterig eindemiddagzonnetje in de verte, en in de auto een man en een jongetje. Dat jongetje, staat in de tekst, heet Aron. Zijn vader vraagt hoe het op school was, maar Aron zegt weinig terug.

Wat volgt is een gesprek over beroepen, over alles wat je kunt worden als je groot bent. Hoor je dat al vroeg te weten, of mag je ook nog helemaal geen idee hebben? Arons vader biedt nog meer opties: je kunt ook gewoon dromer worden, dromer blijven. Dat is een mooie conclusie en een fijne boodschap, vooral als ons het mijmerdecor meegleverd wordt. Wat een schitterende platen staan er weer in dit boek. Het herfstbos is adembenemend en het wordt alleen nog maar schitterender als de dromen van Aron er de contouren van dieren en fantasiewezens op schilderen. Het boek benadrukt tenslotte de wensreis door de woorden te laten dansen, door prachtig psychedelisch te worden en door de vrijheid te verbeelden. DROMER is een blakende ode aan het kind en aan het kunstenaar zijn.  

32 pagina's, leeftijd: 5+. Dit boek is, zoalng de voorraad strekt, voor 7,25 euro af te halen in je lokale boekhandel.

HET KLEINE HUIS BIJ DE RIVIER - Selma Noort (Leopold)

Selma Noort schrijft al tijden beklijvende literatuur, maar de laatste jaren levert ze de ene na de andere sterke kinderroman af - met als hoogtepunten bijvoorbeeld de titels De zee kwam door de brievenbus, Oppassen en Koningskind. En nu is er haar nieuwste boek, dat wat mij betreft meteen in dat rijtje kan: Het kleine huis bij de rivier.

Het is een echt ensembleboek - we leren allerlei leden van een familie kennen, die verspreid wonen over een rijtje huizen aan de rivier. De centrale kinderen zijn Joes en zijn nichtje Amber. We lezen over hun dagelijkse bezigheden, over duiven en koeien en bruggen, over hun ondernemende zoektochten in en om de rivier, en lang denk je: dit is een boek dat het vooral moet hebben van het guitige beschrijven van alledag. Maar Noort heeft haar boek slim opgebouwd, want de korte proloog bestond uit een heftige verhaalflard, die nooit helemaal uit je achterhoofd verdwijnt. Dus hoe lief en warm ook, je wéét dat er iets te gebeuren staat. Maar als dat gebeurt, zomaar, in gewoon maar een hoofdstuk in de tweede helft van het boek, dan overvalt het je toch nog, en meteen schiet je rechter op en lees je de rest van Het kleine huis bij de rivier in één stuk uit.  

Het boek is warm, ja, en grappig soms, maar ook rigoureus - want zoals het leven niet altijd netjes overweegt of gebeurtenissen wel geschikt zijn voor kleine kinderen, doet het boek dit ook niet. Daarmee overtuigt Selma Noort. Maar deze auteur zou deze auteur niet zijn, als ze de schok niet inbedt in een groep hartelijke personages die werkelijk om elkaar geven. Zo laat Het kleine huis bij de rivier zien prachtig zien dat schrik en ongeluk niet altijd te vermijden zijn, maar dat het vervolgens gaat om bij elkaar in de buurt blijven en op elkaar letten. Een boek als het echte leven, origineel, lief en krachtig.

208 pagina's, leeftijd: 9+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

EEN ZWALUW IN DE WINTER - Timothée de Fombelle & Thomas Campi (Querido)

Kinderboekenweek is kinderboekenleestijd. En er verscheen een kleinood: na Majoor Rosalie en is er nu het evenzeer betoverende Een zwaluw in de winter. Ik heb het hier over de novelles van de Franse schrijver Timothée de Fombelle. 

In Een zwaluw in de winter wordt in rustige, licht glanzende taal beschreven hoe zwaluwen zich niets aantrekken van de mensen beneden en hun eigen instict volgen, jaargetijde na jaargetijde. Maar dan maakt zich uit al die zwaluwen één bijzonder exemplaar los: Gloria. Zij trekt in de winter de verkeerde kant op - naar het Noorden. Waarom doet ze dat? Dat doet ze om een van die krioelende mensjes, een eenzame chauffeur die ijs vervoert, op een heel, heel bijzondere manier van dienst te zijn. 

O, wat is het toch fijn dat dit soort boeken uitgegeven worden. Een zwaluw in de winter is weer van een even grote menselijkheid als schoonheid. Liefde en verlangen, gevangen in een winterhelder verhaal, soms is dit alles wat je nodig hebt om het blinken van de jeugdliteratuur aan te kunnen tonen. De schilderingen van Thomas Campi zijn al even warm. Als dit een reeks wordt (hartkloppende korte verhalen die adembenemend geïllustreerd zijn), dan zou ik maar vast ruimte maken in je klassiekerskast.

Dit boek werd vertaald door Eef Gratama. Het bevat 64 pagina's, leeftijd: 9+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

DE ALLES WAT JE WORDEN WIL MACHINE - Kees de Boer (Ploegsma) en LATER WIL IK KLEIN WORDEN - Job van Gelder (Condor)

Met de kinderboekenweek op komst is er ook een stortvloed aan boeken met het kinderboekenweekthema in de winkels te vinden. Het thema is dit jaar 'worden wat je wilt' en in deze post tip ik twee geslaagde prentenboeken, die behalve het thema nog iets anders gemeen hebben: tekeningen als tekst zijn van één maker. 

Kees de Boer kennen we van veel vrolijke boeken, vaak op tekst van Tjibbe Veldkamp, maar dit is zijn schrijfdebuut, voor zover ik weet. De alles wat je worden wil machine laat in grote, van het tekenplezier schuimende bladzijden zien hoe twee kinderen met behulp van hun machine vele beroepen uitproberen. Er worden drakentaarten gebakken en trompetserenades gespeeld. Maar de vondst van het boek is ook de vondst van de kinderen: één beroep is saai, kunnen er ook twee gecombineerd worden? En dan begint de lol pas echt: we gaan van circus-brandweervrouw naar hijskraan-sterrenwachter en van acteur-tekenaar naar agent-uitvinder. Erg leuk!

Job van Gelder maakte van zijn thema-prentenboek een uitbundig geïllustreerde dichtbundel. De kwaliteit van de verzen is behoorlijk goed, en dat is een fijne verrassing. De toon is licht en het is technisch mooi gedaan (daar gaat het vaak mis bij vaste dichtvormen). Veel gedichten hebben een fijne draai aan het eind, en de emoties worden niet vergeten. Van Gelder houdt zich in dit Later wil ik klein worden ook helemaal niet altijd aan het 'beroepenthema' en dat is fijn. Daarmee wordt deze bundel tijdlozer. Mijn lievelingsgedicht? Dat over de drie kinderen die zielsgelukkig zijn dat ze bij de schoolmusical samen de bomen mogen spelen. Kijk hoe mooi Van Gelder dit afrondt: 'Zachtjes wiegen we / op de maat. / Ik, Shavannah / en Jos. // Niet vooraan / in het volle licht, / maar veilig in / ons bos.'

40 (Van Gelder) en 32 (De Boer) pagina's, leeftijd: 5+, koop deze boeken bij je lokale boekhandel, of bestel ze hier (Van Gelder) of hier (De Boer).

IK BEN PIPPI NIET! - Yvonne Jagtenberg (Gottmer)

Yvonne Jagtenberg is een volstrekt unieke kunstenaar in het kinderboekenveld. Met haar prentenboeken rond het zwijntje Herman maakte ze furore, ze kreeg twee keer achter elkaar het Gouden Penseel, met Wandert bleek ze ook een heel goede schrijver te zijn, en nu is er een nieuw prentenboek waar we opnieuw alleen maar heel, heel enthousiast over kunnen worden.

In Ik ben Pippi niet! is een meisjesgeitje het hoofdpersonage. Op de eerste spread wordt ze geboren (ja, we zien echt de bevalling!) en daarna blijkt ze sproetjes te hebben, twee uitstaande fluo-oranje vlechtjes, en kan ze ook nog een trompetspelen en een paard optillen. Het doet de ouderen uit haar omgeving aan dat boekenmeisje denken, aan Pippi. Heel even vindt Meisje de Geit dat leuk, maar dan wil ze toch veel liever zichzelf zijn. Ze bevrijdt zichzelf door een brief te schrijven aan Pippi zelf, en doordat haar vader, juf en oma de juiste dingen tegen haar zeggen. Het boek is daarmee, naast een licht en blijmoedig verhaal, ook een heerlijk pleidooi voor ieders eigenheid. 

Dat zien we in beeld terug op de laatste spread, waar in de kleur van de boom een fijne extra boodschap verstopt zit. Sowieso word je ook heel vrolijk van de tekeningen. Van de fijne kleurvlakken, van de houdingen (Meisje de Geit op de schoot van haar juf! En de tantegeit met haar roze hoed!) en van hoe elke pagina weer zo'n perfecte opbouw heeft. Het moet vreemd lopen wil dit gelukzalige Ik ben Pippi niet! niet weer meedoen voor de bekroningen volgend jaar.

36 pagina's, leeftijd: 5+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

EEN TOREN VAN KOE - Pieter van den Heuvel (Gottmer)

Wat een entree maakte Pieter van den Heuvel vorig jaar in de kinderliteratuur, met De verhuisdieren, en wat jammer dat dat niet door de kinderboekenprijsjury's is gezien. Maar geen gesnif, want er kwam dit voorjaar een heel erg leuk tweede boek uit: Een toren van koe. Opnieuw een absurd prentenboek op rijm over dieren, dit keer over koeien die besluiten op elkaars rug te kllimmen en zo een heel, heel, heel hoge toren te maken. Het prentenboek in staand formaat is een uitzoomfestijn. De toren groeit en groeit en wij zien steeds meer van het weiland, de landerijen, het landschap, de ronding van de planeet en we eindigen in de ruimte. Op het eind wordt, nadat de boer dat gestapel welletjes vindt, weer teruggezoomd, en dus bevinden de koeien zich - op één na - weer in hun uitgangspositie.

Net als in De verhuisdieren valt het soepele rijm op. Er is niks aan te merken op ritme en klank, waardoor het boek weer heerlijk voorleest. Ook het plezier van Van den Heuvel toont zich opnieuw; niet alleen in het bizarre, consequent doorgevoerde uitgangspunt, maar ook door de talloze details. Let maar eens op de drie jonge ooievaartjes, of de vlinder en de spin, of de twee blauwe vogeltjes, of - alom aanwezig - de wormen. Van den Heuvel lijkt op weg om een eigen blijmoedig universumpje op te gaan bouwen, en dat valt alleen maar toe te juichen. Op naar boek drie.

48 pagina's, leeftijd: 5+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier. 

DE STRIJD OM DE HARTENKONINGIN - Tonke Dragt (Leopold)

Het is al even uit, maar door omstandigheden las ik het nu pas - het mooi uitgegeven cadeautje aan haar lezers door Tonke Dragt. De strijd om de Hartenkoningin is een verhaal dat ze voor haar plezier in 1955 schreef, tijdens een vakantie, op correspondentiekaarten, en op de achterkant van die kaarten maakte ze tekeningen. Nooit eerder werd het uitgegeven, omdat een kleurenuitgave te duur leek. Nu is het er wel, als een soort bonusuitgave bij haar werk, en dat is fijn, want wat vooral opvalt is de frisheid.

Niet alleen de frisheid van de tekeningen, maar vooral ook van de tekst. Zo staan er op de eerste bladzijde al drie 'terzijdes' tussen haakjes. Dat geeft een levendig vertel-effect, alsof de schrijfster tegenover ons zit en haar onderweg kleine extraatjes invallen. Maar ook de rijmen die ze op dartele manier af en toe in een zin verstopt maken het geheel lekker vrolijk: 'En zij ging naar het paleis en werd gekroond in de kapel en de dag daarna zouden zij trouwen. (Het zou haar berouwen.)'

Het verhaal leent zich ook goed voor hardop voorlezen, en doet daarmee bijna aan als een middeleeuws verpoosverhaal van een nar of een joker aan het hof. Dat past dan weer helemaal bij deze vertelling zelf. Oftewel: het plezier dat Tonke Dragt in 1955 tijdens haar Zwitserse vakantie had heeft de decennia moeiteloos overleefd.

64 pagina's, leeftijd: 10+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.  

LATER ALS IK GROOT BEN - Mattias De Leeuw & Bette Westera (Lannoo)

Het nieuwste prentenboek van Mattias De Leeuw is een voltreffer. Op fijn vloeiende, heerlijk rijmende tekst van Bette Westera verbeeldt hij de bezwering van een meisje over alle uitzinnige dingen die ze ooit zal durven, als ze groot is. Per spread worden twee voorbeelden genoemd, en De Leeuw voegt ze samen in één grote prent. Zodoende wordt het boek een zwierende tocht, waarbij we van oerwoud naar ijskap gaan en van zwembad naar circus.

Het zijn niet alleen de felle kleuren en het soepele palet die opvallen, het is vooral ook het vernuft waarmee Mattias De Leeuw deze tekst te lijf ging. Er zijn vele voorbeelden te vinden, maar ik zal er één noemen. De tekst luidt 'Dwalen door oneindig lange onderaadse gangen.' (linkerpagina) en 'Vogelspinnen vangen in een tropisch regenwoud.' (rechterpagina). En wat zien we? Een geelbruine doorsnede van een aardlaag, met daarin allerlei gangen. Overal zien we kabouters die lege emmers aandragen en volle emmers afvoeren. Ze tillen en struikelen, ze takelen en trekken. Hun activiteiten leiden naar het meisje dat, samen met haar konijn (dat zien we op alle spreads) staat te graven aan het uiteinde van een gang. En dan begrijpen we het: even verderop in de aarde zien we een vogelspin. Het meisje is op weg om hem te vangen, en nu snappen we ook waarom vijf kabouters een kooi voorttrekken door de gang achter haar. 

Prachtige vondst van De Leeuw. Maar dit is nog niet alles. In een ander gangetje blijken twee flamingo's te wonen (op vrijwel alle platen zien we namelijk ook een groepje van vijf flamingo's), één flamingo kookt en een andere ligt in een hangmat. In weer een andere onderaadse kamer leest een vos sprookjes voor aan miertjes die in hun stapelbed ingestopt worden door een derde flamingo. 

Het zijn dit soort fantasiespuiende details die dit boek zo aangenaam maken. Welkom - opnieuw - in de blije wereld van Mattias De Leeuw.

40 pagina's, leeftijd: 4+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.   

EEN TIJGER IN JE BED - Bibi Dumon Tak & Ingrid & Dieter Schubert (Querido)

Non-fictie in de Tijgerlezenreeks - dat kwam nog niet zo vaak voor. Jan Paul Schutten schreef Hoe word je grappig als je niet leuk bent?, met tekeningen van Jeroen Funke, maar nu is er dan een tweede waargebeurd Tijgerleesboek. En dat is van niemand minder dan Bibi Dumon Tak, de Theo Thijssenprijswinnares van 2018. Het gaat over - tijgers. Waar anders over, in een serie die Tijgerlezen heet? De opzet van het boek is heel slim: tussen twee waargebeurde tijger-in-bedverhalen (en die zijn behoorlijk bijzonder) lezen we over wat een tijger kan, wat hij eet, over zijn vacht, over zijn welpjes. Het is heel knap hoe Dumon Tak dat in simpele bewoordingen, korte zinnen en makkelijke woorden weet uit te leggen. Maar nog knapper is dat de frisse lol die altijd in Bibi's stijl verscholen ligt ook hier zichtbaar wordt. Dat maakt Een tijger in je bed tot een heerlijk Tijgerlezendeel.

Maar die heerlijkheid wordt ook veroorzaakt door de exuberante tekeningen van Ingrid & Dieter Schubert. Ze hebben niet bezuinigd op hun bijdrage! Ze tekenen zowel illustratief als associërend, en daarmee sluit hun werk, met de kenmerkende sferische achtergronden in één tint, volledig aan op wat dit boek qua tekst ook is: in gelijke mate verhalend en feitelijk.

64 bladzijden, leeftijd: 6+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

HET MEISJE MET DE LUIDENDE STEM - Abi Daré (Signatuur)

Dit boek komt officieel uit als boek voor volwassenen, maar kan evengoed door veel jongeren gelezen worden - en dat zou ook heel fijn zijn, omdat het een opmerkelijke sterke, montere stem van een zwart veertienjarig meisje laat horen. Adunni groeit op in een klein Nigeriaans dorpje, waar elke toekomst vastligt, speciaal voor meisjes uit gezinnen zonder veel bezittingen. Adunni's moeder is overleden, maar Adunni heeft haar wens tot scholing van haar geërfd: Adunni wil niets liever dan leren. Maar haar vader huwelijkt haar, gedeeltelijk uit nood, uit aan een oude taxichauffeur, van wie Adunni de derde vrouw moet worden. Niks educatie. Niks vooruitkomen. Niks een 'meisje met een luidende stem' worden.

Het meisje met de luidende stem is het verhaal van een maatschappelijke ontsnapping, maar het is vooral een boek dat sprankelt van taal. Adunni is de vertelstem, en haar Engels is nog niet helemaal ontwikkeld. Maar ze heeft zoveel flair en doorzettingsvermogen, dat ze haar verhaal verrijkt met de een na de andere prachtige vondst: 'als de zon omlaagklimt uit de hemel en zich diep in de scheur van de nacht verstopt' en 'soms, zoals vandaag, klimt het verdriet mijn hart uit en steekt zijn tong in mijn gezicht'.

Het boek is spannend, je wilt steeds maar doorlezen, maar dus ook speels van taal, en doortrokken van een zin tot overleven die heel inspirerend is. Schrijfster Abi Daré groeide op in Nigeria, studeerde rechten en schreef met dit boek haar debuutroman. Een groot extra argument om dit boek te lezen is de vertaling van Arjaan en Thijs van Nimwegen. Omdat Adunni soms haar eigen grammatica en zinsbouw hanteert, moesten zij dat om zien te zetten in een Nederlands equivalent. Dat is schitterend gelukt, en heel mooi is ook dat de vertalers in een nawoord rekenschap geven van wat ze deden. 

390 bladzijden, leeftijd: 14+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier. 

TINTELVLINDERS EN PANTOFFELHELDEN - Sanne te Loo, met gedichten van Hans & Monique Hagen, Joke van Leeuwen, Simon van der Geest, Erik van Os & Elle van Lieshout, Pim Lammers en Bette Westera (Querido)

Een verrassend nieuw kinderpoëzieprentenboek met gedichten over de vier basisemoties: angst, vreugde, boosheid en verdriet, dat is Tintelvlinders en pantoffelhelden. Verrassend vanwege de kwaliteit van de gedichten, en vooral verrassend vanwege de schitterende tekeningen van Sanne te Loo.

Allereerst de gedichten. Zes dichters (waarvan twee duo's) schreven elk vier gedichten. Níéuwe gedichten, en dat is altijd fijn - dit boek is geen compilatie, geen verzamelbundel, nee, alle verzen zijn fonkelverse verzen. Het boek begint en eindigt met Joke van Leeuwens werk, en dat is niet voor niks. Haar eerste bijdrage ('Draken'), die zo begint: ik heb/mhmuhmama/ze gugguhgezien/de duhduhduhdraken, is ronduit fantastisch. De taallol en de eerlijke draai aan het einde maken van dit gedicht net zo'n klassieker als haar bekende 'Lijmen', met aan het eind de begrippen volentje, veukentje en vargeltje. Haar laatste gedicht uit de bundel, 'De dingen in de nacht', is heel anders van vorm, maar verwoordt het heerlijke gevoel van iemand die wakker wordt in de nacht en in de nachtelijke stilte zin krijgt in de dag.

En dan bevat Tintelvlinders en pantoffelhelden ook nog een paar andere klassiekers in wording. Het prachtige 'Oefenen' van Pim Lammers bijvoorbeeld, of het ontroerende 'Huilen' van Bette Westera. 

Al die sterke bijdragen worden omhooggetild door het fantastische werk van Sanne te Loo. Ze tekende bij alle gedichten dieren als hoofdpersonen, en dan vooral jonge dieren. Hoogtepunten opsommen is ondoenlijk, want naast door haar kleurrijkheid en de verrassende invalshoeken blinkt Te Loo vooral uit in het weergeven van de emoties op de gezichten. We zien het al op het omslag. In de gondels van een denkbeeldige dierenzweefmolen zien we een hondje met bravoer, een chagrijnig buldogje, een misselijk zwijntje en twee verstarde katjes. In het binnenwerk voegen zich daar onder andere bedachtzame katjes, een intens tevreden vosje, een woedende kater onder de douche (bij alweer een mooie Joke van Leeuwen), een ondersteboven hyperend schommelende dalmatiër, een koppig wolfje, een hondje met heimwee en nog heel veel meer bij. Alle tekeningen zijn verrassend, ik zei het al, en soms word je er echt stil van: het doodsbange, ineengedoken katje bij het gedicht 'Bangst' bijvoorbeeld, met op de achtergrond een blauw ingekleurde nachtmerrie, of het katje op de rug van een eenhoorn bij 'Verlangblijst', tegen aan decor van in silhouet getekende bloemen en andere mooiigheid: ik zou het zo kopen om aan de muur te hangen. Al met al dus een rijk kleinood, deze uitgave.

56 bladzijden, leeftijd: 6+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

MAGNEETJE - Milja Praagman (Leopold)

Verrassend: er verscheen opeens een dichtbundel van Milja Praagman. Magneetje telt negentien korte versjes, met vaak minstens één mooie zin erin: 'Waar ik precies begin/ik heb geen flauw idee/maar het einde, dat ben jij.' Of: 'Verdriet komt net als regen'. Het is leuk en prijzenswaardig dat Praagman dit pad verkent!

Maar Praagman zou Praagman niet zijn als de beeldkant boven alles uit blinkt. Het boek is een poëzieprentenboek waarvan je vrijwel elke spread op de grootste lege muur in je huis zou willen hangen. Met een feilloos gevoel voor verhoudingen, bladindeling en kleur tovert Milja Praagman hier de ene na de andere ontroerende dierenpagina tevoorschijn. Die waar een klein pinguïnjong op de buik van zijn vader ligt te slapen, bijvoorbeeld. Of de twee nijlpaarden in bad, of de ouder-en-kindpanda's, of de geweldige eindplaat van de cheetahmoeder en haar vier welpjes. En dan het schitterende omslag, met dito schitterende belettering. Magneetje straalt.

48 bladzijden, leeftijd: 5+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

DE GEEST EN HET MEISJE - Lucy Strange (Gottmer)

Wanneer weet je of een auteur in je hoofd zomaar toegevoegd is aan je rijtje lievelingsauteurs? Misschien na een derde geweldige kinderroman? Het is in elk geval gebeurd: Lucy Strange is na het bijzondere Het geheim van het Nachtegaalbos en na het fantastische Ons kasteel in zee een schrijfster die we moeten volgen. We hoefden - dank aan de Britse lockdowns - niet lang te wachten op een nieuw boek, want al vrij snel na het tweede is er nu De geest en het meisje. Het verhaal speelt rond de eeuwwiseling tussen 1899 en 1900, en Aggie is de hoofdpersoon. Ze groeit op als dochter van een oude graaf en een oude gravin, maar als die allebei gestorven zijn blijkt hun hele fortuin geërfd te worden door een kwaadaardige neef. Hij werkt haar meteen het landhuis uit en stuurt haar naar de ganzenboer Thomas, want die is, zo verklaart ook het testament van de graaf, haar échte vader.

Wat volgt is een verhaal dat vraagt om een verfilming. Er zijn scènes in de mist, op het water, op een eiland, in een schaaphutje in een bergwei, en in verborgen kamers van het landhuis. Er zijn prachtige rollen voor een boze gans en een roodharige weesjongen - en alles draait natuurlijk om een groot geheim. Dat wordt door de schrijver heel vakkundig ontrafeld, maar meer nog dan dat is het vooral Stranges enorme schrijfkracht als het om sfeer en psychologie gaat, die van dit boek weer een voltreffer maakt. In het nawoord bedankt Strange ook haar peuterzoon Fred, die 'een goede middagdutter' is. Het is te hopen dat hij dat nog even blijft, dan kunnen we alvast uitzien naar een nieuw boek van deze - ja! - lievelingsauteur. En hopelijk wordt dat dan ook weer net zo goed vertaald door Aleid van Eekelen-Benders als dit boek, en de vorige twee. 

326 bladzijden, leeftijd: 10+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

 

BOER BORIS EN BAKKERTJE BAS - Ted van Lieshout & Philip Hopman (Gottmer) - PINGWING - Rick Meijer & Jade van der Zalm (Ploegsma) - MISSCHIEN... - Chris Haughton (Gottmer)

Dat Boer Boris en Bakkertje Bas het veertiende deel van de heerlijke Boer Borisreeks is maakt tekenaar Philip Hopman behoorlijk duidelijk: overal in de platen duikt het getal veertien op. Samen met dichter Ted van Lieshout maakte hij een fijne nieuwe aflevering, waarin een nieuw figuurtje opduikt: bakkertje Bas, een zwartgekuifde jongen die zonder enige twijfel als eerste zou eindigen bij allerlei bakcompetities, getuige zijn fenomenale bedanktaart waar het boek mee eindigt. Die taart zorgt voor een van de twee hoogtepunten in Hopmans tekenwerk in dit boek, de andere is de plaat waarin we bakkertje Bas in zijn autootje dwars door de stad op weg zien gaan om de taart voor het paard van Boer Boris te bezorgen. Het is een architecturaal fuifje, deze plaat, waarin Hopman zich weer heerlijk te buiten ging aan balkons en uitbouwtjes, aan etalages en ornamenten, aan auto's en mensen, en aan een geweldige kijklijn die het oog van de kijker tot diep in de tekening leidt.

Pingwing is het eerste prentenboek van illustratrice Jade van der Zalm, op tekst van Rick Meijer. Het verhaal, over een pinguïngastje dat vanaf de zuidpool hunkert naar avontuur en dan ook daadwerkelijk vertrekt, heeft een leuke kern: de berichten die Pingwing vanuit zijn nieuwe oorden en over zijn nieuwe vrienden en avonturen vertelt wordt kleurrijk opgezet - maar maakt Pingwing het niet allemaal wat mooier in zijn verslaglegging? Die vraag wordt opgeroepen, en meteen krijgen we de avonturen nóg eens te zien, maar dan wat realistischer. De figuurtjes zijn aangenaam vrolijk en de door Van der Zalm zo talrijk toegevoegde details brengen het boek tot leven. Leuk debuut! 

Chris Haughton is de wereldwijd vermaarde maker van prentenboeken als Stoute hond! en Ssst! We hebben een plan, en vooral Mama kwijt, het prentenboek waarmee die wereldwijde vermaardheid aanving. Misschien... is een fijne nieuwe vondst van Haughton. Het draait allemaal om drie ondernemende apenkleintjes die van hun moeder écht niet naar de mangoboom mogen, want daar zitten tijgers. Maar moeder moet even weg, en dan blijken die mango's toch wel heel erg aantrekkelijk. Haughton blinkt weer uit in gein en ondeugd, en vooral in zijn schitterende beheersing als het om vormen gaat. Maar ook de knallend rake kleuren: de aapjes steken met hun felle blauw af tegen de knalrode achtergrond en zorgen spread na spread voor inlijstbare bladzijden.

Alle boeken: leeftijd 4+. Misschien... werd vertaald door J.H. Gever. Koop deze boeken bij je lokale boekhandel, of bestel ze hier, hier en hier. 

 

 

DE GODDEN BROERS - Meg Rosoff (Luitingh-Sijthoff)

Een paar edities geleden won Meg Rosoff de Astrid Lindgren Memorial Award, die uiteraard alleen aan de grote grootheden toebedeeld wordt. De Godden broers is na die bekroning haar eerste jeugdroman en ze maakt alle verwachtingen waar. Het is het eerste deel van een trilogie en wordt door een ik-persoon verteld van wie we zowel veel als weinig weten. We lezen diens gevoelens en gedachten, maar weten bijvoorbeeld niet (heel bijzonder) of het hier om een hij, zij of non-binaire hoofdpersoon gaat. Nog veel bijzonderder: voor het verhaal doet het er niet veel toe - het versterkt eerder de kern van het verhaal: wie is de ander? Is de ander de stralende of niet-zo-stralende buitenkant? Of zijn er verrassende waarheden die veel verder gaan dan het uiterlijk?

In een luchtig, maar zinderend zomerverhaal laat Rosoff ons daarover nadenken. Het uitgangspunt is: gezin met vier kinderen logeert zoals altijd op een prachtige, van zonnige natuur omgeven plek, maar dit keer komen er onder andere twee broers logeren - de zichzelf verstoppende Hugo en de jongen met het killergezicht en het killerlichaam Kit. Op wie iedereen, inclusief de hoofdpersoon, verliefd wordt. De drastische gevolgen én de rimpelingen in ieders leven die daar het gevolg van zijn ontrollen zich in dit verhaal, en dat alles in taal die zo rijk is als je van een ALMA-winnaar mag verwachten. De sterke vertaling is - natuurlijk - van Jenny de Jonge. De Godden broers is dus deel één en het is nu al reikhalzend uitkijken naar deel twee en drie, waarin, naar ik vermoed, andere personages uit ditzelfde verhaal de hoofdpersoon zullen zijn. 

168 bladzijden, leeftijd: 15+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

 

LENNOX EN DE GOUDEN SIKKEL - Zindzi Zevenbergen, Hedy Tjin & Brian Elstak (De Harmonie)

Een boek waar ik heel, heel enthousiast over ben: Lennox en de gouden sikkel. De gouden sikkel uit de titel verwijst naar een kettinkje dat zoekraakt in het boek (en het is een belangrijk kettinkje, dus het verlies ervan zorgt voor nogal wat opschudding), maar ook naar de ziekte van de vader van hoofdpersoon Lennox: sikkelcelziekte. De meeste boeken die geschreven worden om meer aandacht te krijgen voor een bepaalde aandoening lijden aan teveel goede bedoelingen en een tekort aan een écht verhaal. Lennox en de gouden sikkel is het schoolvoorbeeld van hoe het wel kan. Lennox is vanaf de eerste bladzijde een levend, bestaand jongetje en de informatie over de ziekte is heel natuurlijk verwerkt in het boek. Dat komt vooral omdat debutante Zindzi Zevenbergen heel goed kan schrijven. Dat merk je meteen in de eerste regels: 'Binnenkort wilde Lennox graag dapper worden. En het liefst zo snel mogelijk. Daar was hij nu wel aan toe.' Maar je ziet het ook aan het prachtige onderliggende idee van het boek, dat luidt: zodra je meer van iets weet zíé je ook méér. Een belangrijk basisidee, dat hier op een spannende en enigszins magische wijze uitgewerkt wordt, terwijl dit toch een realistisch boek blijft.

Heel bijzonder aan het boek is de wijze van uitgeven: op een groter formaat dan je meestal ziet voor deze leeftijd (9+), met een krachtig design door Lyanne Tonk, en met voor de beeldkant een geweldige samenwerking tussen Hedy Tjin en Brian Elstak. In ruime kleuren, door het hele boek heen, zetten ze een exuberant decor neer. Ze zoomen in op voorwerpen en landschappen uit het boek, maar plaatsen vooral ook de personages prachtig op de voorgrond. Zowel in bonte kleurvlakken als in fijn gearceerde delen, zowel in detail als in overzicht bieden ze een van de meest opvallende boeken van dit jaar. Lennox en de gouden sikkel is gewoon wow. 

112 bladzijden, leeftijd: 9+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

STINKIE - Tjibbe Veldkamp & Emanuel Wiemans (Querido)

Dit nieuwe deel in de serie Tijgerlezen heet Pinkie. Of nee, Stinkie. Op het omslag staat de oorspronkelijke titel doorgestreept, en bij de tekening van een gezellig knollig pony'tje is een tongetje uit zijn bek getekend, en een stinkwolk bij zijn achterste. Het is dus meteen al duidelijk: dit boek is door iemand te braaf bevonden en vervolgens verbeterd. In het colofon staat dan ook deze zin met rode pen bijgevoegd: 'verbeteringen: door mij (niet tegen papa Tjibbe zeggen)'.

Dat procedé gaat het hele boek door. Bij alle tekeningen zijn scheetwolkjes en denkwolkjes toegevoegd, en het op zich brave verhaal van het meisje Pip dat gemoedelijke avonturen beleeft met haar pony wordt zo een lekker smerig gebeuren. Een erg leuke en grappige vondst van Veldkamp. De tekeningen van Wiemans zijn perfect voor dit verhaal. De heldere lijnen, de strakke kleuren, de geinige gezichtsuitdrukkingen... 

Een fijne nieuwe Tijgerlezen, en dat allemaal in simpele taal en korte zinnen, dus voor heel veel aarzelende en beginnende lezers. 

44 bladzijden, leeftijd: 6+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.   

BETHANY EN HET BEEST - Jack Meggitt-Phillips, met tekeningen van Isabelle Follath (Querido)

Er worden best veel boeken uitgegeven waarover je zou kunnen zeggen (zoals op de flaptekst van Bethany en het beest staat) dat ze 'in de traditie van Roald Dahl' zijn, maar voor dit boek gaat dat best behoorlijk op. Dat is vooral te danken aan het heel grappige eerste hoofdstuk, waarin een jongeman (Peregrinus, hij is eigenlijk 511 jaar oud, maar slikt een verjongingsserum) bij een wonderlijke vogelkoopman een 'west-pimpele paarsborstpapegaai' koopt, die meeneemt naar zijn grote huis waar op de bovenste verdieping een beest huist waarvoor de papegaai vervolgens bewonderende liedjes moet gaan zingen.

Met zo'n opening weten we: dit wordt kolder. En dat blijft het ook. Het verhaal rolt zich af in gekkigheid, maar er zijn ook zich ontwikkelende personages - Peregrinus en het weesmeisje Bethany - en er is een werkelijke dreiging. Het meest opvallende aan dit heel vrolijke boek is de taal: Meggitt-Phillips verhult zijn plezier niet en dat springt over op de lezer. Dat komt in deze versie natuurlijk vooral ook door de geweldige vertaling van Robbert-Jan Henkes, die de vertelpret omzette in duidelijke vertaallol. De serie, die verkocht werd aan 22 landen, gaat in oktober door met de verschijning van deel twee: Bethany en het beest - de wraak van het beest.

250 bladzijden, leeftijd: 9+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

LUNA - Pieter Koolwijk, met tekeningen van Linde Faas (Lemniscaat)

Vorig jaar verscheen Gozert, een wonder van een boek. In dat boek, over Ties die in Huize Hoopvol (of zoals de kinderen die er verblijven het noemen: Huize Hopeloos) verblijft omdat hij een onzichtbare vriend heeft die Gozert heeft, kwam Luna voor. En Luna, die stemmen hoort, bleef in het hoofd van haar schepper dwalen en vroeg om een eigen boek. Dat is er nu.

Luna wordt geplaagd door meer dan stemmen. Haar thuissituatie is bedroevend, met een tirannieke vader, een gedweeë moeder en drie zussen die of voor de een of voor de ander kiezen. Luna verblijft samen met haar moeder voor de duur van dit boek in een vakantiehuisje, en daar moet het een en ander uitgezocht worden. Wie die moeder en kinderen zijn die zich in een ander vakantiehuisje verschuilen bijvoorbeeld (en wie of wat is toch dat 'El malo' waar ze het steeds over hebben?), maar ook hoe Luna en haar moeder weer tot elkaar kunnen komen. Gelukkig heeft Ties zijn onzichtbare, maar voor Luna zeer hoorbare, vriend Gozert aan haar uitgeleend.

Luna is, net als Gozert, een teder boek dat vooral ontroert omdat het voluit partij kiest voor kinderen die gemangeld zijn. Er zijn maar weinig kinderboeken die over mentale problematiek gaan, en al helemaal weinig avontúúrlijke kinderboeken. Luna is dat wel, en daarnaast biedt het ook een paar mooie sprookjesachtige scènes. Met dit boek laat Pieter Koolwijk opnieuw zien dat hij een schrijver is om goed in de gaten te houden.

248 pagina's, leeftijd: 9+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier. 

   

LET GOED OP - Jason Reynolds (Condor)

Van Jason Reynolds, een van de grootste jeugdboekenauteurs ter wereld, in Nederland bekend van Echte Amerikaanse jongens, 67 seconden en Toen ik de sterkste was, verscheen nu ook een boek over net iets jongere jongeren, Let goed op. In de Verenigde Staten heet dit boek Look both ways, het kreeg in het Verenigd Koninkrijk de zeer prestigieuze Carnegie Medal, en in beide landen heeft het als ondertitel 'a story in ten blocks', wat net wat meer zegt dan de Nederlandse ondertitel 'een verhaal in tien stappen'. Reynolds geeft over dit boek aan dat het 'een onderzoek is naar de autonomie van kinderen'. Het bevat tien verhalen die zich allemaal afspelen in de straten rondom de school waar alle hoofdpersonen naartoe gaan. Ze komen soms terug in elkaars verhalen, en er is ook één heel bijzonder terugkerend element in elke vertelling: een schoolbus die uit de lucht komt vallen.

Het bijzondere van dit boek is het feit dat de jongens en meisjes zo levendig tevoorschijn zijn geschreven. Je ziet en hoort ze lopen en spreken. Na het lezen van elk verhaal besef je bovendien dat hoe vrolijk een leven ook lijkt, er altijd iets is waar omheen geleefd moet worden, een ziekte, een angst, een vooroordeel - dat doen de jongeren in deze vertellingen vervolgens met zwier en kracht. Het mooiste verhaal is misschien het tweede, over 'De kale bende' die uit John John, Francy, Trista en Britton bestaat, die met z'n vieren inderdaad kaal zijn en nu al tijdenlang kleingeld gappen of tussen het schoolafval zoeken, daar snoep mee kopen om dat vervolgens weer te verkopen. In een paar wervelende eindzinnen wordt tenslotte duidelijk waarom ze dat eigenlijk doen.

Reynolds swingt in dit boek. Hij staat zichzelf af en toe een grote hoeveelheid poëzie toe en ook dient de lezer soms een pauze in te lassen na een verhaal om alles nog eens goed tot zich door te laten dringen. Ook dat dient de eigenzinnigheid van dit boek: de literaire, maar toegankelijke opzet. Het maakt Let goed op tot een van die blijmakend eigengereide boeken die de literatuur de kwaliteitsinjectie geven die ze van tijd tot tijd zo nodig heeft.

188 pagina's, leeftijd: 12+. Dit boek werd vertaald door Maria Postema. Koop het in je lokale boekhandel of bestel het hier.

HET DIERENBOEKJE MIE - Harriët van Reek (Querido)

'Zestien aaibare verhalen,' dat schrijft de uitgever in de flaptekst van het nieuwste boek van Harriët van Reek - en die omschrijving is zowel raak als verhullend. Want aaibaar, ja, dat zijn ze. De tekstjes gaan over het meisje Mie dat in de nabijheid verkeert van een varken, een schaap, een pony, een paard, een koe, een hond, een kat en een kip. Er wordt veel geaaid en er wordt veel geluierd en genoten. Dat maakt dit tot een zomers, onthaastend boek. Maar door het woord 'verhalen' zou de lezer op het verkeerde been gezet kunnen worden. Verwacht geen plot of zelfs maar enige grote gebeurtenis - de schetsen van Van Reek zijn aanduidinkjes, het zijn zeepbellen die prachtig glanzen en dan, na twee pagina's, weer wegdrijven. Net als echte zeepbellen zijn ze gelukzalig en geluksbrengend - als je er oog voor hebt. 

Ook de tekeningen hebben met hun lichte pastelkleuren, hun lege vlakken en hun dunne gekleurde contourlijntjes iets van die zeepbellen. Illustraties als deze hebben we denk ik niet eerder in de Nederlandse kinderliteratuur gezien. Ze zijn trefzeker, maar ze staan ook op vervlieden. Al met al doet Van Reek iets volkomen nieuws, zowel in tekst als in beeld. Van Reek bewijst met dit boek opnieuw dat ze als kinderboekkunstenaar een zeldzame libelle is - en o, die moeten we koesteren.

40 pagina's, leeftijd: 5+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

BOUTJE VAN DE ROMMELBERG - Mirjam Oldenhave & Rick de Haas (Ploegsma)

Zo leuk: een nieuw boek van Mirjam Oldenhave. Nieuw-nieuw, dit keer, want met Boutje van de rommelberg krijgen we een heel verse hoofdpersoon, na de delen over Tobias uit de succesvolle Mees-Keesreeks. 

Boutje is wel een echt Oldenhave-jongetje, zo eentje dat zich best dapper, meestal vrolijk, en vooral inventief door het leven weet te slaan, maar eigenlijk lang niet zoveel heeft om mee te woekeren. Een moeder is er niet, en hij woont met zijn (liefhebbende, dat wel) vader in een huisje op wielen waarvoor ze steeds maar geen vaste plek vinden. Maar dan is er de plek naast de rommelberg in de dure wijk, en uit alles wat mensen weggegooid hebben kan Boutje van alles maken. Dat blijkt een uitkomst, want als vader Ed onterecht vastgezet wordt, moet er geld verdiend worden. Het rijke meisje Sisi is al even energiek als Boutje en samen zetten ze menig plan op om vader Ed vrij te krijgen.

Het grote formaat boek kent veel tekeningen van Rick de Haas, en dat is fijn. Extra geinig zijn alle werktekeningetjes in de kantlijn van de apparaten en uitvindingen die Boutje bedenkt. Oldenhave is al net zo'n slimme uitvinder waar het de plot betreft, en natuurlijk zijn er die kleine, fijne zinnetjes die haar stijl kenmerken - ze vallen vooral op als de schrijfster de gedachtes van de dieren uit het verhaal laconiek en zeer overtuigend samenvat. Dit boek is welkom, want ik zei het al: zo leuk. 

160 pagina's, leeftijd: 8+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.   

BLAD IN DE WIND - José Sanabria & María Laura Díaz Domínguez (Tiptoe Print)

O, aan alles voel je dat de exquise prentenboekuitgeverij Tiptoe Print gevoel heeft voor boeken: wie het laatst verschenen kleinood, Blad in de wind, in handen neemt, voelt het al aan zijn vingertoppen - de matte, licht ruwe structuur van het omslag is heerlijk. Wie het vervolgens openslaat ziet bladzijde na bladzijde ingekaderde schilderijen, ik kan ze niet anders noemen. In een pasteuze kwasttechniek wordt het levensverhaal verteld van een krant. Ja, je leest het goed: we leven van geboorte tot aan gelukkige bestemming mee met een exemplaar van het periodiek El Barco. In diepe, warme kleuren en met sterke, ronde vormen zien we hoe de krant de drukkerij verlaat, in een kiosk terechtkomt en eerst niet wordt verkocht, maar dan zijn reis begint door te verwaaien in de wind. Vervolgens zien we wat er met al zijn losse bladen gebeurt: ze maken kennis met de liefde (doordat een jong stelletje ze als afdakje tegen de regen gebruikt) en met de dood (doordat een jongetje er zijn gestorven goudvis in verpakt) en uiteindelijk wordt zijn laatst overgebleven bladzijde, jawel, gelezen.  

Wat een prachtige vondst is dit boek weer - het is ijzersterk in zijn eenvoud en je zou elk van de platen met liefde aan de muur willen hangen. Een tentoonstelling van een boek, dat is het. 

Dit boek werd vertaald door Paul Verrept, telt 48 pagina's en is voor 5+. Koop dit boek in je lokale boekhandel of bestel het hier (Nederland) of hier (Vlaanderen).

MET DE WIND MEE - Mireille Geus & Thé Tjong-Khing (Lemniscaat)

Als je het heel globaal bekijkt kan een prentenboektekst óf op plot gericht zijn, op het 'verhaal', óf op 'poëzie', op mooie verwoordingen. Het interessante van dit prentenboek is dat de tekst van Mireille Geus het allebei doet. Het is het verhaal van een beertje dat niet kan slapen door de razende wind en zich vervolgens, al dan niet in zijn dromen, mee laat voeren door de storm en allerlei andere meewaaiende dieren ontmoet. De zinnen zijn voor voorlezer en voorgelezene niet moeilijk, maar het verhaal heeft beslist iets aantrekkelijk dichterlijks, met zinnen als 'Hij was in het buitenland, juichte Beertje'. En deze: '"Ooievaar!" riep Beertje naar de twee giraffes - dat was het enige buitenlandse woord dat hij kende.' 

De beeldwereld van Thé Tjong-Khing is natuurlijk weer niet te versmaden. Hij heeft ten eerste een heerlijk aandoenlijk beerfiguurtje geschapen, maar die andere hoofdpersoon, de wind, wordt ook razend knap sferisch in beeld gebracht. Je voelt het 'whoei-hoei' uit de tekst op elke bladzijde. Er springt een veilig avontuur op uit dit boek, maar het is tegelijkertijd niet alleen maar lievig of beperkt. De landschappen en de luchten geven de weidsheid van de wereld aan én de ongebreideldheid van dromen. Dit is voor mij absoluut een van de beste prentenboeken van het jaar - nu al.

32 bladzijden, leeftijd: 5+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

RIDDER ROA EN DE GEVAARLIJKE DRAAK - Pim Lammers, met tekeningen van Natascha Stenvert (Zwijsen)

We hebben nieuwe verhalen nodig, we hebben nieuwe sprookjes nodig. Het voordeel van nieuwere sprookjes is dat ze dat wat zich bewezen heeft verbinden met geëvolueerde inzichten. Als er iemand is die dit beseft is het Pim Lammers. In zijn heerlijke Er was eens een koe ging daarom een koetje op zoek naar een verhaal waar zij in voorkwam. En nu is er Ridder Roa. In dit eerste boek van drie delen maken we kennis met de energieke, stoere Roa, die als prinses liever gaat voetballen dan modevlogs kijkt. Nou ja, behalve die van prinses Ayla dan, maar dat is omdat Ayla zo knap is. In Ridder Roa en de gevaarlijke draak vinden die twee elkaar, en niet alleen dat: Roa mag voortaan ook ridder zijn en blijven. Aan de hand van deze twee voorvechtsters wordt meteen het boek met regels voor sprookjes aangepast. 

Overigens moet niet de suggestie gewekt worden dat dit alleen maar een roldoorbrekend verhaal is. Het is daarnaast ook - voor beginnende lezers! - inventief en vooral grappig. Met name de ouwe kliek ridders wordt vrolijk op de hak genomen, en de struikrovers komen er ook niet al te best vanaf.

Een leuke troef van deze serie zijn ook de tekeningen van Natascha Stenvert. Met haar beweeglijke werk laat ze duidelijk zien dat dit verhaal haar goed lag: van bonkige rovers tot lollige YouTube-screenshots - het is geestig en gevarieerd. 

62 pagina's, leeftijd: 6+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

DE ROOS UIT HET BETON - Angie Thomas (Moon)

Een paar jaar geleden werd ze uit het niets een van de belangrijkste dragers van de moderne young-adultliteratuur - ik heb het over Angie Thomas die met The hate you give een zeer belangrijke klassieker neerzette, een boek dat mede de gedachten beïnvloedde van iedereen die zich met racisme en kansenongelijkheid bezighield, en vooral van de mensen die er nog niet zoveel over hadden gelezen. Met Starr, de hoofdpersoon van THUG, leefde je mee, en door haar begréép je ineens veel meer van, bijvoorbeeld, white privilege.

Daarna kwam een sterke opvolger, Niet te stoppen, en nu is er dan Thomas' derde boek, De roos uit het beton. In dit boek lezen we het verhaal van de zeventienjarige Maverick Carter, de jongen die uiteindelijk de vader van Starr zou worden - een prequel dus. Maverick blijkt aan het begin van het verhaal door een gescheurd condoom een kind verwekt te hebben bij een meisje dat hij nauwelijks kent, maar hij neemt de verantwoordelijkheid op zich en gaat zijn babyzoon zelf opvoeden. Jong vader worden - daar gaat dit boek over. Maar ook over opgroeien in een criminele buurt, met een vader in de gevangenis, en de moeizame groeigrond die dat oplevert voor je dromen. Maar rozen kunnen soms ook tussen het beton opbloeien. 

Dat beeld van de roos begeleidt het plot van deze roman op een mooie manier. En voor de rest is het weer net als bij Thomas' eerdere boeken: zodra je begint wil je doorlezen. De roos uit het beton is zo'n zeldzaam boek dat bij elke bladzijde juist aanvoelt: zó moest dit verhaal geschreven worden, en lezen zul je - liefst in één lange teug.

De uitstekende vertaling is van Aimée Warmerdam. Zij is echt een van mijn favoriete vertalers, je vraagt je werkelijk nérgens af: wat zou hier in het origineel gestaan hebben? Het is natuurlijk en soepel, en Warmerdam levert daarmee een vertaling die een belangrijk boek als dit volledig laat bloeien.

320 bladzijden, leeftijd: 15+. Koop dit boek bij je plaatselijke boekhandel, of bestel het hier.