donderdag 15 oktober 2015

BRENDON CHASE - B.B. (Ploegsma)

Het is al een tijdje een mooie hausse: de hang naar het lezen van klassiekers. Maar die hausse speelt zich met name af in de wereld van de boeken voor volwassenen. STONER van John Williams zette de toon, en vele andere grote successen volgden. De kinderboekenwereld bleef hierbij achter. Niet in Engeland: daar is er glorie voor Tonke Dragts A LETTER FOR THE KING - maar in Nederland is het nog niet gebeurd, het teruggaan naar ten onrechte niet eerder ontdekte boeken. En dat terwijl het speciale stimuleringsprogramma van het Nederlands Letterenfonds hiervoor, Schwob, óók aanvragen van uitgeverijen voor kinderen zou willen en kunnen honoreren.

Maar gelukkig is er dan nu BRENDON CHASE. Een paar decennia geleden was de gelijknamige televisieserie in ons land te zien, maar het boek zelf werd vreemd genoeg nog nooit vertaald. Het kwam uit in 1944 en speelt zich af in de twintiger jaren van de vorige eeuw. En, laat ik het meteen zeggen, het is een van de allerfijnste boeken die ik de afgelopen tijd las. Het is lekker dik (366 pagina's) en ik heb er zo'n heerlijke leestijd aan mogen besteden dat het haast als vakantie voelde. Natuurvakantie. Want daar gaat BRENDON CHASE over. Drie broers (de oudste is 15, de jongste is 11) besluiten om aan hun strenge tante, bij wie ze een halfjaar lang 'geparkeerd zijn', te ontsnappen en in het bos te gaan wonen. Dat lukt ze dan ook, hoewel ze op de hielen gezeten worden door de politie en ook door de gevaren van het woud, de stormen, de mist en zeer onverwachte ontmoetingen. Maar het hele boek straalt vanuit het hart van het verhaal: daar vertelt B.B. (een pseudoniem van Denys Watkins-Pitchford, 1905-1990, het geboortejaar verraadt al dat dit boek een behoorlijk autobiografische inslag heeft) hoe de oudste jongen, Robin, in het water van een stroompje ligt te kijken. Hij staart er naar de schaduwen die de stekelbaarsjes maken op de bodem en is extreem gelukkig. Dat beschrijft B.B. allemaal op zo'n manier dat je er als lezer ook vrijer van gaat ademen. Het is, denk ik, eigenlijk waar het de auteur om te doen was: de dichte connectie die er kan bestaan tussen mens en natuur voelbaar te maken. Er staat een ruime hoeveelheid prachtige observaties in het boek, zoals:
'De geur van de sneeuw... die valt op geen enkele manier te beschrijven! Het had een scherp aroma dat beet in je longen. Een zuivere, schone lucht, als een ontsmettingsmiddel uit de natuur.'

In het boek is er dus veel ruimte voor natuurbeschrijving (bijvoorbeeld over de grote weerschijnvlinder, die tóén zeldzaam was, maar nu, bijzonder is dat, weer oprukt in ons land!), maar ook voor karaktertekening en ook voor slapstickachtige achtervolgingen. Ja, BRENDON CHASE heeft alles wat je wil van een klassieker. Er wordt wel in gejaagd, en er worden dieren gedood - dat kan nu misschien wat controversieel zijn - maar het past in de tijd, en bovendien letten de jongens heel goed op wát ze bejagen.

Het verhaal pleit dus voor harmonie met wat om ons heen leeft, maar doet dat in de vorm van een vertelling waarnaar je de hele dag - als je andere dingen aan het doen bent - terugverlangt. Een heel mooie ontdekking is dit, van uitgeverij Ploegsma, en goed vertaald door Luc van Heerwaarden. Hopelijk volgen er meer klassiekers, hopelijk komen er meer boeken van B.B., hopelijk is er een publiek voor dit boek dat de lezer stooft als in de lentezon, bevrijdt als een sprong in een poeltje in de zomerhitte, betovert als de waaier aan kleuren van blad in de herfst.

BRENDON CHASE  werd vertaald door Luc van Heerwaarden.