EEN MOOIE DAG OM IN EEN BOOM TE KLIMMEN - Jaco Jacobs (Ploegsma)

Jaco Jacobs schreef al honderdzeventig boeken en won alle denkbare prijzen. Toch kennen we hem niet, en dat komt omdat hij in het Afrikaans schrijft. Uitgeverij Ploegsma kwam deze titel op het spoor omdat de Engelse versie genomineerd werd voor de belangrijke Carnegie Medal en dat is een gelukkig bruggetje geweest, want dit is een exemplarisch gaaf kinderboek. Tjalling Bos (een van de beste vertalers die we hebben) maakte een sterke Nederlandse versie van 'n Goeie dag vir boomklim.

Hoofdpersoon Marnus is een typisch kneljongetje: zijn grote broer is knap en geeft zoenlessen aan meisjes, zijn jongere broer is bijzonder, want hij weet overal een handeltje van te maken - en Marnus? Marnus (13) moet naar ieders pijpen dansen, ook al omdat zijn ouders veel te druk zijn met hun eigen zaken. Maar dan komt Leila aan de deur. Even denkt Marnus dat ze voor de zoenlessen van zijn broer komt, maar ze is niet in de broers geïnteresseerd, maar in Marnus. De kennismaking eindigt in een boom, een witkaree. Die omgehakt moet worden voor de nieuwe waterleiding. Leila klimt uit protest in de boom, en Marnus... volgt haar.

De rest van het verhaal is precies gek én precies realistisch genoeg. Jacobs vertelt met lichtheid en warmte, hij voegt kleurrijke bijpersonages in, maar het meest bijzondere is hoe de schrijver de diepere drijfveren van Leila en Marnus laat zien. Het verhaal dat net als het fijne omslag fris van kleur is eindigt in een lieve finale. Ik hoop, hoop, hoop dat Een mooie dag om in een boom te klimmen opgemerkt wordt, zodat er reden voor uitgeverij Ploegsma zal zijn om meer Jaco Jacobs-boeken te laten vertalen. 

 120 pagina's, leeftijd: 9+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.    

WAT IS KUNST? BEGIN EEN EILAND... - Ted van Lieshout (Leopold)

Elke spread van dit dikke, stevige boek op breed formaat biedt ons een eiland. Een gekleurd blok aan de linkerkant van de linkerpagina waar in zwarte en witte letters een conversatie weergegeven wordt tussen de auteur en een meisje dat het boek binnen kwam wandelen met de vraag: 'Wat is kunst?' Van Lieshout vervoert haar in gedachten naar een eiland waar alles weggehaald wordt wat het meisje kent, zodat ze opnieuw op zoek kan gaan naar een bestaan. En naar de cultuur en kunst in dat bestaan.

Naast dat eiland-tekstblok-gespreksgedeelte zien we steeds een strook zee. Prachtig bedacht: op elke spread is de zee anders, omdat de (soms enigszins bewerkte) strook een uitsnede uit een bestaand schilderij is. Het grootste gedeelte van elke spread, zeg maar het 'vaste land', bestaat uit een toelichting van Van Lieshout bij een al dan niet bekend kunstwerk. Er komen stromingen aan bod, kunstvormen, specifieke kunstwerken, maar ook periodes uit de kunstgeschiedenis, zoals die waarop de net uitgevonden fotografie de beeldende kunst voorgoed begon te veranderen.

De opzet van dit boek is werkelijk verbluffend. Er zijn namelijk ook nog brieven-in-flessen van het meisje én, nadat ze van haar gedachte-reis weer veilig is teruggekeerd, een bijzonder mooie laatste conversatie, waarin gedachten over kunst die eerder al zijn aangestipt nog eens aan bod komen, en waarin het antwoord op de hoofdvraag van het boek voluit begint te stralen. En dan heeft Van Lieshout, helemaal aan het einde van het boek, nóg een verrassing achter de hand, die weer plaatsvindt op nieuwe eilandjes aan de linkerkant van de linkerpagina. 

Imponerend en imposant is het, dit non-fictie-atol. Wie eraan bezig is denkt: ik wou dat ik kunstgeschiedenis studeerde en dat Van Lieshout mijn docent was, en wie het uit heeft denkt: doceren over kunst - is dat eigenlijk óók een kunstwerk? Het antwoord: wel als Ted van Lieshout het doet. Chapeau. 

140 pagina's, leeftijd: 10+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier. 

 

PRINSES NOLA EN HAAR WAARDELOZE PRINS - Henry Lloyd, met tekeningen van Laurens Rawie (Querido)

In 2019 verraste Henry Lloyd met zijn Flin of de verloren liefde van een eenhoorn. Hij kreeg er een Vlag & Wimpel en een nominatie voor de Woutertje Pieterse Prijs voor. In 2020 was er, laat in het jaar, dus nauwelijks op tijd voor jaarlijstjes, een tweede boek dat zich opnieuw in het licht absurde sprookjesuniversum van het eerste boek afspeelt: Prinses Nola en haar waardeloze prins. Ik noem die jaarlijstjes niet voor niks, want daar hoort dit boek volgens mij in thuis.

Prinses Nola is een volkomen authentiek boek. Jazeker, het gaat over een prins die zijn geliefde vindt, en er zijn lakeien en er is een rijk, er is een dwaaltocht en we treffen ook de eenhoorn en de tweekoppige dwerg uit het eerste boek weer. Daarmee zou je dit boek kunnen zien als een klassiek soort sprookjesverhaal. Maar dat is buiten de briljante grilligheid van deze auteur gerekend. Het boek is namelijk vooral een verkenning van wat een samenzijn is. Wat maakt het dat twee mensen van elkaar gaan houden? En hoe verandert dat houden van in de loop van de tijd? Het verhaal raakt daardoor wezenlijke vragen aan: wat gebeurt er als je je kijk op jezelf verliest? Als je niet meer begrijpt wie je bent en als er stemmen in je hoofd zijn die je naar de verte toe drijven?

Dit klinkt zwaar, maar Lloyd weet alles te verpakken in een verhaal dat je graag uit wilt lezen. Er zijn intrigerende bijpersonages, er zijn grappige conversaties, er is voortdurend ook het door de auteur geweldig beschreven natuurlandschap. Doordat Prinses Nola en haar waardeloze prins een prachtige balans weet te vinden tussen vertelvakmanschap, gekkigheid en menselijkheid is dit een van de mooiste kinderboeken van 2020.  

348 pagina's, leeftijd: 9+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.

KLARA KANGOEROE TENNIST - Donald Bisset & B.S. Biro (Van Goor)

Klara Kangoeroe tennist is een prentenboekachtig leesboekje dat in 1968 in het Nederlands verscheen. Het werd destijds vertaald door Lidi Luursema en kwam uit bij Van Goor (die uitgeverij bestond toen dus al!). Ik vond het omdat ik zocht naar boeken over kangoeroes en ik bestelde het vanwege de absurde titel. Wat werd er eind jaren zestig gemaakt? En blijft een prentenboek uit die tijd overeind?

Het verhaal is behoorlijk ridicuul. Klara Kangoeroe houdt van tennissen, de titel zegt het al, en in het rechttoe rechtaan verhaal vraagt ze allerlei dieren en mensen om mee te doen, maar niemand wil. Daarna gaat ze naar de dierentuin, waar de directeur zegt: ja hoor, wij hebben heel veel tennissende kangoeroes. Vervolgens verlaten de negen nieuwe tennistegenstanders toch een voor een de baan en wordt het een aftelverhaaltje. Aan het eind bedenkt Klara dat ze met zichzelf kan tennissen als ze heel snel heen en weer over het net springt. Had ze beter meteen kunnen bedenken. 

Gewoonlijk post ik hier alleen stukjes over boeken waar ik enthousiast over ben - maar deze tekst is dus niet bijzonder. De reden dat ik toch over dit boek schrijf is het opvallende verschil met onze uitgaves van nu: de rol van de tekenaar. Hoewel die hier het meeste werk doet wordt zijn naam niet eens op het omslag genoemd. En dat terwijl het B.S. Biro betreft, oftewel Val Biro (1921-2014), die in Engeland in de jaren zestig en zeventig een behoorlijke faam genoot. Zo illustreerde hij de Gumdrop-serie (over een pratende auto), maar ook bijvoorbeeld een bekende uitgave van The wizard of Oz.

En dat terwijl dit boek vooral aantoont dat tekst sneller veroudert dan beeld. Het verhaal zou nu waarschijnlijk geen eigen uitgave meer verdienen (ook al was Bisset - 1910-1995 - een productief en geliefd kinderboekschrijver, én acteur - misschien dat dat hielp bij zijn faam?), terwijl het beeld fris blijft. Kijk maar eens naar deze spreads. Met deze kangoeroes zou ik ook wel willen tennissen. 

OP EEN KOUDE WINTERNACHT - Jean E. Pendziwol & Isabelle Arsenault (Querido)

Jean E. Pendziwol werd in Canada in 2017 bekend met de roman voor volwassen In het licht van de vuurtoren (The lightkeeper's daughters), maar schreef daarna voornamelijk poëtische prentenboekteksten. Once upon a Northern night is daarvan de bekendste, en dat boek verscheen nu bij Querido als Op een koude winternacht, in een prachtige vertaling van Bart Moeyaert.  

In de tekst spreekt de noordse winternacht als het ware zélf tegen een klein jongetje dat diep onder een donsdeken slaapt. De winternacht belooft hem een prachtig wintertafereel als hij de volgende ochtend uit het raam zal kijken. In lichte, sprankelende taal tippen Pendziwol en Moeyaert een voor een de ijskoude, maar hartverwarmende elementen uit de sneeuwnacht aan. De vlokken, de glinsteringen, de nachtdieren ook. Het boek eindigt zonder woorden met de blik van het jongetje uit het raam.

Van Isabelle Arsenault kregen we al het schitterende Majoor Rosalie (tekst van Timothée de Fombelle) en de indrukwekkende graphic novel Jane, de vos & ik (met tekst van Fanny Britt). Ook in Op een koude winternacht gaat er weer betovering uit van haar werk. Waar 'm dat in zit? Dat is niet volledig te benoemen, maar het heeft te maken met de elegante vormen van de dieren en planten, met haar beheerste, maar sterke grijze lijnen en met het spaarzame kleurgebruik dat steeds precíés juist is. Haar beeldwerk verplaatst ons meteen naar de noordse nachten uit de tekst, nog vóór we die tekst ook lezen. Het is, gek genoeg, ook troostrijk, Arsenaults werk. Het onderstreept met zacht potlood wat er mooi is en mooi zal blijven.

32 pagina's, leeftijd: 6+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.