APPLAUS VOOR MIJN VINGER - Erik van Os & Jan Jutte (Querido)

Het gaat verdorie goed met de kinder- en jeugdpoëzie. Zeker als er bundels zoals Applaus voor mijn vinger uitkomen. Erik van Os heeft al heel veel verzen en gedichten op zijn naam, maar dit is met afstand zijn beste verzameling. We lezen liedjes en vrije verzen en aforismen die zo'n beetje voor jongeren werden geschreven die naar de eerste jaren van de middelbare school gaan - ik zeg 'zo'n beetje', want het landingsgebied van deze poëzie is veel breder. Neem een fantastisch gedicht als:

VOOR MIJN VOETEN

Dit blad viel van deze boom.
Dat was nog nooit gebeurd.

Ik zag het en wist: hier
gebeurt iets bijzonders.

Nu niet beginnen over
miljarden andere gevallen
blaadjes aan de bomen.

Moet je dit blad zien
liggen.

En dan is Jan Jutte er ook nog. Hij blinkt uit in illustraties in kleur bij elk gedicht, en zelfs nog wat meer. Bij het bovenstaande vers zien we een gefotografeerde achtergrond, we zien een donkerbruin blad en over dat blad heen ligt, in blauwe lijn, een meisje te slapen. Twee sterke details: ze heeft sokjes aan, en: ze ligt net niet precíés op het blad, waardoor de tekening spannender wordt.

De rest van het boek is een carroussel van kleur en compositie. En dan zijn er nog de ontelbare referenties aan de kunstgeschiedenis. We zien Picasso terug, we zien Roy Lichtenstein, we zien Matisse, we zien zelfs een klein beetje Marlene Dumas. Maar er is geen enkele bijkennis nodig: we zien vooral een tekenaar die het zo erg naar zijn zin heeft gehad. Qua beeld en tekst is dit een van de fijnste boeken van het jaar.

128 pagina's, leeftijd: 11+. Koop of bestel dit boek bij je lokale boekhandel, of anders hier.

ZEEMEERMEISJE - Jowi Schmitz (Hoogland & Van Klaveren)

 

Het is alsof we een documentaire zien; de camera loopt dicht achter Miki van 12 aan, die met haar vader in Amsterdam is. Ze slapen er in een oud appartementje en Miki moet wennen. Maar op bladzijde 102 staat: 'Opeens hou ik van deze stad. Alsof het een cadeautje is en ik nu pas begrijp wat voor cadeautje.'

Wat weten wij - de kijkers, de lezers - dan? Dat Miki's moeder nog in het huis van het gezin in Dedemsvaart is, waar ze een B&B runt. Dat Miki al een halfjaar een misverstandruzie heeft met haar beste vriend Tom. En dat er boven het appartement in Amsterdam een oude, slechtziende vrouw in een zelfgemaakte tent op het dak woont. We ontdekken dat soort gegevens stapsgewijs, wat het boek dus een documentair karakter geeft, maar dan wel dat van een tedere, bijzondere, kleurrijke documentaire. Alle figuren, ook de bijpersonages, léven en hebben belangrijke dingen uit te zoeken. Dat laat Schmitz ze doen terwijl ze mooie observaties serveert, zoals bijvoorbeeld: 'Er is veel om over na te denken. Alsof iemand een bladblazer heeft aangezet, maar niet meer uitgezet. Alles blijft maar door de lucht dwarrelen.' Zeemeermeisje is een jeugdboek vol charme.

282 pagina's, leeftijd: 12+. Koop of bestel dit boek bij je lokale boekhandel, of anders hier.

DE JONGEN MET BLOEMEN IN ZIJN HAAR - Jarvis (Lemniscaat)

Soms gaat een prentenboek bij beeld één en zin één je hart al in. Dat gebeurde bij De jongen met bloemen in zijn haar van Jarvis. Het eerste beeld: een jongetje dat met bloemen in zijn haar met zijn beste vriend met autootjes zit te spelen. De lijnen van de tekening zijn zo diep en levensecht dat je ze de tekenaar als het ware onder je ogen op papier ziet zetten. De achtergrond is sober, waardoor de voorstelling alle kracht in zich opneemt. De eerste zinnen zijn: 'Dit is David. Hij is de jongen met bloemen in zijn haar. Hij is mijn beste vriend. Iedereen houdt van David. Zelfs juf Jansen, en zij moet niezen van bloemen.' Heel sterke toevoeging, die laatste bijzin. 

Het verhaal gaat vervolgens over het soort bescheiden mensen die alleen door hun vriendelijke aanwezigheid mensen om zich heen al blij maakt. En hoe ook zo iemand zelf soms aandacht nodig heeft. En wie anders dan iemands beste vriend kan die aandacht dan geven, door precies het juiste op de juiste tijd te doen? De jongen met bloemen in zijn haar is een nu al klassiek boek, dat door zijn precieze spaarzaamheid in woord en beeld overkomt als een gaaf geheel waar niets af of bij kan. Een viering van de vriendschap en een fantastisch pleidooi voor zachte aandacht. 

Dit boek werd vertaald door Johanna Rijnbergen.

32 pagina's, leeftijd: 5+. Koop of bestel dit boek bij je lokale boekhandel, of anders hier.

PONY - R.J. Palacio (Querido)

Tien jaar geleden verscheen Wonder, het eerste boek van R.J. Palacio, dat meteen een wereldwijde bestseller werd. Ik schreef over dat boek dat het zo'n Echt Amerikaans Boek was (spanning, moraal, heldenmoed, menselijkheid), waarmee ik in dat geval alleen maar goede dingen bedoelde. Nu is er Pony, en opnieuw is het een Echt Amerikaans Boek, en opnieuw bedoel ik het als compliment. 

Toch is dit een heel ander boek dan Wonder. Pony speelt tegen historische achtergronden - als het boek begint is het 1860. Er zijn nog pioniers, het wrede buitmaken van het land op de oorspronkelijke bewoners is recente geschiedenis, er zijn valsemunters, er wordt goud gezocht en er zijn mensen die zich met daguerrotypieën (één van de stadia in de rommelige historie van het uitvinden van de fotografie) bezighouden, en het spiritisme ontstaat. In een fijn nawoord legt schrijfster R.J. Palacio uit hoe al die zaken het inspiratiekooksel werden waaruit het verhaal over Silas Bird, twaalf jaar, ontstond.

Vanaf het begin sleept het boek je mee. Ik heb het bijna in één lange zitting uitgelezen en genoot van de zintuiglijke decors, van de twijfels van de aandoenlijke Silas, van de humor die vooral van zijn geest-compagnon Middelwant komt, van de liefde voor de bijzondere pony die Silas in de schoot geworpen wordt, van de heftige plotwendingen, en van de ontroerende onthullingen op het eind. In de aanbevelingen uit de V.S. die uitgeverij Querido opnam op de binnenflap lees ik dat Booktrust schreef:'Een boek dat na een paar pagina's al voelt als een klassieker.' En zo is het. Lees ook deze tweede roman van Palacio - het is een roman die bestaat uit vervoering.

Dit boek werd vertaald door de geweldige Annelies Jorna - op zich al een aanbeveling. Het bevat 304 pagina's en is voor 10+. Koop of bestel dit boek bij je lokale boekhandel, of anders hier.

TOEN MIJN BROER EEN ROBOT WERD - Emiel de Wild (Leopold)

In 2013 hadden we er zomaar een nieuwe, bijzondere schrijver bij. Dat was Emiel de Wild en het boek waarmee hij de kinderliteratuur binnensprong was Broergeheim. Zijn derde boek, Toen mijn broer een robot werd, verkent opnieuw het broertjes zijn. De titel lijkt te wijzen op een science-fictieroman, maar ten eerste: hoe ver van nu is het dat we aan levensechte robots wennen, en ten tweede: deze kinderroman focust weer volledig op de psyche van een jongen van zo'n jaar of elf. Hij heet Tijs en zijn oudere broer Dennie, is door een ongeluk om het leven te komen. Het verdriet is verlammend, en met name voor Tijs' moeder wordt een robot aangeschaft, die ook Dennie genoemd wordt en de herinneringen aan de gestorvene levend moet houden. Tijs is wanhopig en razend: ze hebben zijn echte broer, met wie hij af en toe in bed nog 'praat', vervangen. 

Tijs bedenkt, samen met buurjongen en beste vriend Twan, een plan om zich te ontdoen van de artificiële Dennie. Het knappe is dat De Wild zichzelf qua plot met deze uitgangspunten een behoorlijk moeilijke schrijfopgave bezorgde, maar dat hij er op een logische en soepele wijze uit is gekomen. En ook knap: het plot overspoelt de échte stroom in dit boek niet, die van het verwerken van het verdriet om een broer die je altijd zou beschermen en nu ineens wegvalt. Met geloofwaardige personages en sterk schrijven brengt De Wild ons weer een indrukwekkend kinderboek.

176 pagina's, leeftijd: 10+. Koop of bestel dit boek bij je lokale boekwinkel, of anders hier.

KOMT WEL GOED - Rudie Verbunt (Clavis)

Aan op het Nederlandse en Engelstalige aanbod gerichte publiek gaan de young adultboeken van uitgeverij Clavis vaak voorbij. In het geval van Komt wel goed, het debuut van de Nederlandse auteur Rudie Verbunt, zou dat jammer zijn. Hij schreef een jeugdroman over een jongen die een eenzaam hoofd heeft en heus er weleens aan denkt hoe het zou zijn om er niet meer te zijn. Het boek is het verslag van hoe de warmte van het leven zich toch aan hem opdringt: zijn baantje bij de bioscoop, zijn ontmoeting met een curieuze Poolse buurman, en vooral het meisje Mickey. 

Oké, het omslag en de titel van het boek lijken niet heel veel moeite te doen om de lezer het boek in te trekken, maar geloof me: het meest frisse aan dit boek is Verbunts stijl. Hij schrijft korte hoofdstukjes, die heerlijk lezen. Met zijn heldere stijl en fijne, levensgelijke dialogen brengt hij sprankel in het verhaal. Komt wel goed is een aangenaam boek, dat vooral een belofte doet over Verbunts schrijverschap: dat komt wel goed.

240 pagina's, leeftijd: 15+. Koop of bestel dit boek bij je lokale bibliotheek, of anders hier.