Ten eerste aan de stem van Joshua, de hoofdpersoon. Vanaf zin één ben je bij hem. Sassen schuift hem voor je ogen en je wilt niet meer om hem heen. Je voelt zijn wanhopige verlangen naar Zivan, naar de troost en de lichtheid die zijn allerbeste vriendin hem al jaren brengt, en die nu verdwenen is, omdat zij verdwenen is - terug naar Irak.
Ten tweede door de bijpersonages. Sergio en Dylan, de jongens van wie Joshua het allerminst had gedacht dat ze vrienden van hem zouden kunnen zijn, maar die dat toch worden - ze staan garant voor de ene grap na de andere, maar ook voor flink wat stoere ontroering.
Ten derde door de stijl. Door dit boek vlíég je, maar dan zo dat je geen enkele nuance mist. Dat komt door Sassens helderheid, maar net zo goed door hoe ze de zinnen over de bladzijden verdeelt. Hoewel het verhaal stikt van de nuances, is het dus óók heel toegankelijk.
Ten vierde door de beelden. Joshua tekent zich een weg door de wereld, en hoewel hij aan het begin van het boek denkt dat zijn tekenwerk iets van hemzelf is, blijkt het de weg naar vriendschap, naar bevrijding, naar verwerking. Martijn van der Linden maakte in vele stijlen de beelden van Joshua: dieren, meisjes, naakten en nog veel meer. Ze zijn prachtig van zichzelf en ze zijn prachtig vanwege de lading die ze toevoegen aan de toch al geladen tekst van Sassen.
Ten vijfde: de relevantie. Van een boek waarin de meest hilarische scène een uitgebreide rondleiding in het Rijksmuseum is, zou je misschien niet verwachten dat het meeklopt in de slagader van de tijd. Maar dat doet het op een onnadrukkelijke manier zéér. Uitgehuwelijkt worden, armoede, je lichaam aanbieden omdat je aardig gevonden wil worden, non-binairiteit - alles komt langs. Niet als 'onderwerp' maar als volkomen vanzelfsprekend begrip waar jongeren mee in aanraking komen.
Erna Sassen schreef een van die zeldzame romans die álles hebben. Relevantie dus, maar evenzeer snelheid, humor, stijl, originaliteit, ontroering - Zonder titel is eenvoudigweg fantastisch.
256 pagina's, leeftijd: 15+. Koop dit boek bij je lokale boekhandel, of bestel het hier.
