VLIEGEN - Paulien Weikamp (Querido)

Soms is een boek hondertachtig graden anders dan je verwacht. Zeg nou zelf, titel en omslag van Vliegen doen niet direct denken aan een rauw boek dat in de buitenwijken van een grote stad speelt, waarvan de Turks-Nederlandse Umut de hoofdpersoon is, die de auto van zijn vader crasht na joyriden en een belofte doet aan criminele jongens in de buurt die hij niet kan houden. Maar debutant Paulien Weikamp overtuigt meteen in toon en vertelling: Umut staat vanaf de eerste pagina. 

En toch is Vliegen tegelijkertijd enigszins wel het boek dat beloofd wordt door het omslag - het is namelijk ook het verhaal van een grote eerste liefde. Umut ontmoet een meisje bij zijn plantsoenbaantje, en zodra hij haar ziet kan hij boven al zijn zorgen uitstijgen. En dan blijkt ook nog dat het wederzijds is. Tenslotte is Vliegen ook een boek over schuldgevoel en broederliefde, een aspect dat ik persoonlijk het allerontroerendst aan het boek vond. Om te weten hoe al die zaken bijeenkomen, dient het boek gelezen worden, maar Weikamp is in elk geval een welkome nieuwe auteur, die een flinke durf toont met het aangaan van al deze verhaalelementen, en een stijl hanteert die heel fijn leest en soms in een handomdraai iets kwetsbaars heel helder gezegd krijgt. 

280 pagina's, leeftijd: 15+. Koop of bestel dit boek bij je lokale boekhandel, of anders hier.

IK ZIE, IK ZIE - Andriy Lesiv & Romana Romanyshyn (Lannoo)

Zo vaak verschijnen er geen boeken uit Oekraïne, en bij deze bijzondere uitgave heeft het ook vier jaar geduurd voor hij eindelijk in het Nederlands verscheen, maar Ik zie, ik zie, bekroond met de Bologna Ragazzi Award, is er nu dan toch.

Romana Romanyshyn en Andriy Lesiv maakten meerdere prenten- en non-fictie-boeken samen, die over de hele wereld vertaald en geprezen werden. Ze kwamen uit bij een inspirerende, relatief jonge uitgeverij uit Lviv: The Old Lion Publishing House. Ik zie, ik zie is een vernuftig groot werk waarin informatie, steeds in rustige, heldere tekst gepresenteerd, op een zeer grafische manier in beeld wordt versterkt. In heldere, primaire kleuren zien we bijna iconisch aandoende pagina's, waarop alle aspecten van het zien en het kijken de revue passeren. 

Echt grote faam kregen Romanyshyn en Lesiv ook met hun boek How war changed Rondo (nog niet vertaald in het Nederlands), dat gaat over... de oorlog. Over wat het met een dorpje doet en welke rol verzet daarin speelt - en ik schrijf dit op een dag waarop Oekraïne ernstige, historische pijn wordt gedaan: 24 februari, de dag dat Poetins Rusland Oekraïne binnenviel. 

Het boek over zien en kijken, dat dus onlangs uitkwam, is een grote leestip. Maar indrukwekkend is ook de tekst die The Old Lion Publishing House vandaag op haar eigen website plaatste: 

'Vrienden, in deze angstige, moeilijke tijd bidden we allemaal om veiligheid en vrede in Oekraïne! Het is nu belangrijker dan ooit om kalm en waakzaam te blijven, de officiële informatie van de autoriteiten te volgen, kritisch te denken en bij elkaar te blijven. Laten we niet in paniek raken, blijf paraat, steun en geloof in Oekraïne en de strijdkrachten.'

Hopelijk wordt How war changed Rondo ook snel vertaald.

64 pagina's, 8+. Koop dit door Sylvia Vanden Heede vertaalde boek bij je lokale boekhandel of bestel het hier.

DE VOGELTJESKLOK - Harm de Jonge (Hoogland & Van Klaveren)

Na enige tijd is er een nieuw boek van Harm de Jonge, en het is een heel bijzondere kinderroman. Hoofdpersoon Josse (uiteraard een jongen met een naam die met een J begint, De Jonge blijft constant) houdt zielsveel van zijn tachtigjarige opa. Die is een inspirerende uitvinder en een ankerfiguur nadat Josses vader uit zijn leven verdwenen is. Maar opa is ook dementerend. Het boek is daarom één grote opsomming van herinneringen van dingen die Josse en zijn opa Jopie samen hebben gedaan - want na een beroerte dienen zijn 'hersendoosjes' weer gevuld te worden, vandaar dat Josse ze probeert terug te toveren voor zijn opa.

Dat is een ontroerende opzet. Daarmee wordt De vogeltjesklok één grote liefdesbetuiging van Josse aan zijn opa. Maar de liefdesrelaties hebben sowieso een grote, bijna heilige rol in het boek, te merken aan hoe de auteur over de liefde tussen opa en diens overleden vrouw schrijft, maar ook over de liefde van Josse voor zijn vriendinnetje Duifje, en die voor zijn eveneens overleden zusje Musje. Dat dit wat duizelingwekkend klinkt klopt, en dat komt omdat De vogeltjesklok een fijn vol boek is, dat noopt tot langzaam lezen en genietend nippen. Ook heel bijzonder is De Jonge's aanpak wat plot betreft. Er zijn regelmatig enigszins raadselachtige vooruitwijzingen, maar wie zich mee laat deinen op de koortsachtige vertelling van de jonge Josse wordt volledig beloond: uiteindelijk begrijp je (vrijwel) alle elementen. 

Dat alles maakt De vogeltjesklok ook nog op een andere manier een liefdesbetuiging: die van Harm de Jonge aan het dromen. Aan de vermenging van dat wat echtgebeurd is en dat wat óók echtgebeurd is, maar dan in iemands fantasie. Het boek lijkt de perfecte synthese tussen De Jonge's eerdere 'realistische' inslag, uit boeken als Tijgers huilen niet en zijn meer verzinnende schrijven uit bijvoorbeeld De Peperdans van Panzibas. Maar wat de plek van De Vogeltjesklok in De Jonge's oeuvre ook mag zijn: leve de rijke denk- en noteerwereld van deze 82-jarige auteur - hij viert er de kinderliteratuur mee.  

168 pagina's, leeftijd: 10+. Koop of bestel dit boek bij je lokale boekhandelaar, of anders hier.

RIDDER ROA EN DE BOZE TOVENAAR en RIDDER ROA EN DE VERLIEFDE TROL - Pim Lammers, met tekeningen van Natascha Stenvert (Zwijsen)

Het gaat de laatste jaren goed met écht leuke boeken voor kinderen die (nog) niet goed kunnen lezen en kinderen die (nog) niet zo van lezen houden. Behalve de boeken uit de serie Tijgerlezen van uitgeverij Querido was er bij uitgeverij Zwijsen vorig jaar ook Ridder Roa en de gevaarlijke draak van Pim Lammers. En onlangs las ik de twee vervolgdelen en was opnieuw helemaal gecharmeerd.

Ridder Roa was eerst prinses Roa, die liever stoere dingen wilde doen dan prinsessenverantwoordelijkheden op zich nemen en in het eerste deel haar grote liefde vond in prinses Ayla. In deel twee, Ridder Roa en de boze tovenaar, is er iemand anders die liefde dient te vinden: Bonno de tovenaar is tot over zijn oren op vlogpranktovenaar Bink, maar ja, die heeft Bonno's cadeau, een kiwikwarktaart, weggesmeten. Bonno is verbitterd geraakt en toverde uit woede alle mannen om tot varkens ('Waarom'? 'Omdat alle mannen varkens zijn!'). Roa weet raad - natuurlijk.

In deel drie, Ridder Roa en de verliefde trol, is het een trol die geholpen moet worden bij het vinden van een partner. Alweer een klus voor Roa, alleen dit keer heeft ze hulp nodig van een heks. De heksen zijn gelukkig 'vegan' en lief geworden, maar ze hebben weleens een terugval. Zoals aan deze twee mini-samenvattinkjes al te merken is, zien we echo's van oude volksverhalen én van de huidige maatschappij terug. Dat is dan ook de aantrekkingskracht van deze vrolijke nieuwe sprookjesreeks: de verhalen zijn herkenbaar én relevant.

En dan de humor! Die zien we terug in de tekeningen van Natascha Stenvert, dwars door haar slapstick-achtige figuren en heerlijk vet aangezette taferelen ontwaren we bij wijze van spreken voortdurend een grinnikende tekenares. En dan de vele tussen-de-regels-door grapjes van de schrijver... Zoals een passage in deel twee waarin Ridder Roa door het bos loopt. Er staat dan: 'De rest van haar tocht is rustig. Ze redt een kevertje dat op zijn rug ligt. Ze ruimt broodkruimels op die iemand heeft laten vallen.' Wát? Hier wordt en passant Klein Duimpje even het voorgoed verdwaald zijn in geschreven. Dat is pas fijn leren lezen: het avontuur willen volgen, maar óók de lol van de makers uit de bladzijden zien spatten. 

64 pagina's, leeftijd: 6+. Koop of bestel deze boeken bij je lokale boekhandel, of anders hier (deel twee) of hier (deel drie).

FILMS DIE NERGENS DRAAIEN - Yorick Goldewijk, met tekeningen van Yvonne Lacet (Ploegsma)

Cato, de hoofdpersoon van dit boek, groeit op zonder moeder (in het kraambed overleden), maar feitelijk groeit Cato ook op zonder vader. Die is lamgeslagen en alleen maar bezig met zijn verdriet, en zeker niet met zijn dochter. Met ook nog eens een pinnige buurvrouw die zich opdringt begint Films die nergens draaien dus als een boek dat we wel vaker hebben gelezen: gekneusd kind, geknakte ouder. Maar het sterke van schrijver Yorick Goldewijk is nu juist dat dit niet zo'n boek is.

Want al snel duikt er een raadselachtige oudere dame op, mevrouw Kano, die via een geheimzinnig kaartje Cato naar een oude bioscoop weet te lokken, waar vervolgens een spannend en kleurrijk raadsel klaarligt: want wat doet dat grote, vreemde filmdoek daar? En waarom komen er steeds bedrukte mensen langs? Goldewijk paart een psychologische insteek aan een mysterie-opbouw, die aan het eind van het boek, als alles ontrafeld is, een prachtig inzicht blootlegt, waarvan ik me kan voorstellen dat kinderen werkelijk een palletje in hun hoofd laten verschuiven en de wereld na het boek net even anders laat zijn dan de wereld voor. En hoe knap is dat?

246 bladzijden, leeftijd: 12+. Koop of bestel dit boek bij je lokale bibliotheek, of anders hier.