JAAP WON EEN PRIJS - Imme Dros & Harrie Geelen (Querido)

Een nieuw prentenboek van het duo Dros/Geelen is altijd iets om naar uit te zien. Sinds hun allereerste samenwerking aan het eind van de jaren zeventig (met, volgens mij, HET PAARD RUDOLF) zijn er talloze boeken verschenen, altijd rijk van taal en rijk van beeld. Ditzelfde geldt voor het net gepubliceerde JAAP WON EEN PRIJS. Iedereen is trots op kleine Jaap, hij krijgt post waarin aangekondigd wordt dat hij een prijs gewonnen heeft. Hij wordt gefêteerd, maar zelf wordt hij er alleen maar onzeker van. Want waarvóór won hij die prijs dan?
De heerlijk te voorlezen zinnen worden geëvenaard door een al even kleurrijke verbeelding door Harrie Geelen. Dat begint al op de prachtige paars-blauw-bruine schutbladen, die je al meteen doen denken: ik wou dat ik hier een behang van had! Wat ook opvalt: de sterke combinatie van Geelens werk met de tekeningen van kleine Jaap zelf. Op de eindplaat bijvoorbeeld. Ronduit ontroerend.

HET BOEK - Marije Tolman & Ronald Tolman (Querido)

Een groot formaat tekstloos prentenboek, in navolging van hun eigen HET EILAND en DE BOOMHUT: nu is er HET BOEK. Opnieuw maakte Ronald Tolman intrigerende etsen en voegde Marije daar kleur, landschap en dieren aan toe. De 'hoofdpersoon' is een lezend olifantje. Hij is zo verdiept in zijn boek dat wat om hem heen gebeurt er niet toe lijkt te doen - lijkt, want misschien is wat om hem heen gebeurt wel dat waar hij over leest? Of misschien verandert zijn lezen wel alles om hem heen? Misschien verandert lezen je wereld? Als dat waar is, en het is waar op de manier die Ronald en Marije Tolman ons tonen, dan is dat een zegen voor de wereld. Want - en dat is ook al zo spannend aan dit boek - is het dan niet ook zo dat het de mensen/dieren óm de lezer heen op een prachtige manier verandert? Is dat niet wat we zien op de laatste adembenemende prenten van HET BOEK?

DINO'S BESTAAN NIET - Mark Janssen (Lemniscaat)

Het tweede door Mark Janssen getekende én geschreven grote prentenboek is er! Na het geweldige NIETS GEBEURD is er nu het even geweldige DINO'S BESTAAN NIET. Twee jongetjes, Tim en Jesse, gaan met een zaklantaarntje in een nachtelijk bos op zoek naar een 'zogenaamde dinosaurus'. Jesse denkt overal verdachte vormen te zien, maar hij wordt voortdurend overruled door Tim, die voorop loopt. Totdat ook hij moet toegeven dat...
In het boek staan vijf dubbele uitklapplaten, waarop het werkelijk verbluffend schitterende nachtbos te zien is. Met diepe groene en blauwe verf en met een heel sterk spel met lichtbronnen doemt een woud op waarin elke stam ook een dinopoot kan zijn, elke boomkruin een nog net niet opengesperde dinobek. De platen zijn sfeervol, maar ook spannend. En dat ze uitmonden in een kleine scène bij een mooi vormgegeven huis, in veilig licht, doet niet af aan de heerlijke dreiging. Een dreiging die vanuit je eigen fantasie over je heen zou kunnen vallen en die je soms alleen met een feit kunt proberen tegen te houden: dat dino's niet bestaan, bijvoorbeeld. Toch?

LAND IN ZICHT! - Pieter Gaudesaboos & Brunhilde Borms (Lannoo)

LAND IN ZICHT! is in geen enkel opzicht een traditioneel boek. Het is weliswaar voorzien van een stevige hardcover, maar op het omslag staat 'doeboek'- en als zodanig is het vooral familie van de vakantieboeken die we vroeger bij een abonnement op jeugdbladen cadeau kregen. De bladzijden zijn ingebonden, maar worden ook bijeengehouden door een stevig elastiek. En we treffen nog voor de eerste bladzijde al een bonte poster aan met allerlei figuurtjes die uitgeknipt dienen te worden. Dat moet dan gebeuren tijdens het ontwerpen van een eigen eiland. Want dat is de inzet van dit heerlijke artefact: zeven kinderen krijgen de kans om het eiland van hun dromen te ontwerpen. In even zovele hoofdstukken dienen daartoe opdrachten voltooid te worden. Bijgestaan door steeds weer een andere raadgever (die je, heel modern, na elk hoofdstuk ook sterren toe moet kennen, al naar gelang je tevredenheid over hun hulp) kun je verkeersborden ontwerpen, vlaggen bedenken, nationale gerechten verzinnen en feestdagen benoemen. Tussendoor zijn er extra opdrachten, zoals labyrinthen of zoekplaten. Dat alles is uitgevoerd in de prachtige vormgeving van Gaudesaboos, met de hem kenmerkende aanstekelijke mix van jaren vijftig/zestig-design en kleurrijke digitale patronen. Het ziet er allemaal schitterend uit, en begeleid door de vrolijke teksten van Brunhilde Borms is dit voor alle kinderen een heerlijke knutsel- en leestijdsbesteding. 

SCHILDPADDEN TOT IN HET ONEINDIGE - John Green (Gottmer)

Zes jaar lang werden de verwachtingen opgebouwd - zes jaar lang na het krankzinnige succes van Een weeffout in onze sterren. Afgelopen dinsdag verscheen, wereldwijd, Turtles all the way down, bij ons - opnieuw in een prachtige, heerlijk lezende vertaling van Aleid van Eekelen-Benders - getiteld Schildpadden tot in het oneindige. Laat ik het maar meteen zeggen: alle verwachtingen worden waargemaakt en misschien wel overtroffen.

Natuurlijk zijn er de bekende John-Green-ingrediënten (wetenschap, filosofie, hoogintelligente hoofdpersonen), maar ik denk dat ik me niet vergis als ik zeg dat die dit keer in een grotere dichtheid gepresenteerd worden. Er is nog altijd humor (die in dit boek van de beste vriendin van hoofdpersoon Aza komt), maar het zwaartepunt is vooral de uitzichtloosheid van de mentale ziekte van Aza: dwanggedachten over bacteriën. Green schrijft hier zo met kennis van zaken over, met zoveel invoelingsvermogen en met zoveel diepte dat de passages waarin Aza's ziektestem het wint van haar 'gezonde' stem heel beklemmend zijn, en je even niets anders kunt dan het boek wegleggen.

Schildpadden tot in het oneindige is intelligent en gelaagd, onvoorspelbaar en realistisch - Green gaf het boek bijvoorbeeld geen makkelijk hoopvol einde én geen makkelijk zwart einde. De metaforen (zoals die waar de titel vandaan komt) zijn krachtig, er is zoveel in de roman dat je niet eerder zo las, de plot is aanwezig, maar - heel prettig - niet van groot belang, en alles vertrekt vanuit de vraag: ben je je eigen auteur? Schrijf je je dagen uit en loop je ze dan achterna? Is Aza fictief, is iedereen fictief? Fundamentele vragen, en het knappe van Greens zesde roman is dat je er geen mentale ziekte voor hoeft te hebben om die vragen zich toch te laten vermengen met die van jezelf. Over dit boek raak je niet snel uitgedacht, en het zal voor heel veel jongeren, overal in de wereld, een belangrijk boek zijn.
Ja, na die zes jaar is het duidelijk voor mij: met Schildpadden tot in het oneindige sluit Green aan bij zijn eerdere werk, maar trekt tegelijkertijd zijn oeuvre naar nog essentiëlere gronden.

Dit boek werd in korte tijd, maar zeer consciëntieus én soepel, vertaald door Aleid van Eekelen - Benders.

KUNST? - Ted van Lieshout (Leopold)

Naast zijn heel sterke nieuwste dichtbundel ONDER MIJN MATRAS DE ERWT kwam er nóg een boek van Ted van Lieshout uit: KUNST? Het is een kleine ode aan Marcel Duchamps FONTEIN (je weet wel, het tentoongestelde urinoir) geworden, die begint met deze zinnen: Dit is kunst. Welnee, het is een urinoir! In deze dialoogvorm, in heel helder en mooi vormgegeven zwarte, rode en witte tekstvlakken en letters, gaat Van Lieshout verder. De vragen die inderdaad al een eeuw lang opkomen bij het zien van dit kunstwerk worden door Van Lieshout gesteld én beantwoord. Het is alsof we met een bevlogen Leraar Kunst Die Ook Dichter Is om Duchamps fonteinurinoir staan en alles mogen zeggen wat in ons opkomt. En als we naar de volgende zaal gaan, naar het volgende museum, naar de volgende reproductie in een boek over kunst, lopen we een klein beetje verender. Want er is een dakraampje in ons hoofd opengegaan en nu waait het daar frisjes naar binnen.

TORI - Brian Elstak & Karin Amatmoekrim (Das Mag)

De drie kinderen van Jean-Michel Tortoise - ze heten Cel, Bones en Zi - krijgen een belangrijke opdracht: ze moeten het boek met verhalen dat hun vader schreef (tori's) naar uitgever Lennox brengen. Maar dat is geen ongevaarlijke klus: onderweg wachten nare katachtigen, verraderlijke ratten en zelfs een draak.
TORI, het eerste kinderboek dat bij uitgeverij Das Mag verscheen, is een daverend verhaal. De gebeurtenissen buitelen over elkaar heen en aan het einde wordt zelfs een vervolg beloofd. Het meest geweldige aan dit boek zijn trouwens de tekeningen. Die zijn robuust en kleurrijk, met prachtige vergrotings- en verkleiningseffecten. Zowel de houdingen en gezichten van de kinderen alsook de gearceerde hulpdieren die Bones tekent met zijn potloodzwaard zijn prachtig (kan me voorstellen dat dit boek op gaat vallen bij de Penseeljury volgend jaar). Het gekozen papier en het schitterende design (van Lyanne Tonk, omslag van Dewy Elsinga) versterken dat ook nog eens heel mooi.

NIET THUIS - Jacques Vriens (Van Holkema & Warendorf)

Het nieuwe boek van meesterverteller én vertelmeester Jacques Vriens heet NIET THUIS en het is een van zijn allerbeste. Het gaat over een groepje van zeven kinderen die in een leefgroep verblijven, omdat ze om verschillende redenen niet thuis kunnen wonen. Het voortbestaan van de leefgroep wordt door bezuinigingen bedreigd en daartegen bedenken de zeven een uitzonderlijke actie. Het boek is spannend en niet voorspelbaar. Het verhaal is goed gebalanceerd en rust op een mooie manier in de werkelijkheid van dit deel van de hedendaagse Nederlandse jeugdzorg. Maar het allersterkst is toch wel de dynamische weergave van dat groepje. De kinderen zijn zo levensecht en reageren op zo'n geloofwaardige manier op elkaar en de situatie, dat je regelmatig denkt: hoe kan Jacques Vriens zéven kinderen tegelijkertijd aanvoelen? Het is alsof hij ze ergens in onzichtbare gedaante afgeluisterd heeft. Voeg daarbij het feit dat dit boek eigenlijk gemáákt is voor een verfilming en je hebt een heel stevige aanrader.  

KATTENSOEP - Janneke Schotveld, met tekeningen van Annet Schaap (CPNB) en KNIKKERUIL - Martijn van der Linden & Maranke Rinck (CPNB)

De kinderboekenweek is begonnen en dus worden er hopelijk massaal boeken gekocht, en dus krijgen de kopers daar het kinderboekenweekgeschenk bij, en voor een heel klein bedrag, het kinderboekenweekprentenboek.
Ik deed en kreeg dat gisteren ook en ik had plezier met het lezen en bekijken van beide boeken.

KATTENSOEP is een vrolijk verhaal over de geheimzinnige verdwijning van wel meer dan twintig katten. Boeli en Lucy gaan op zoek naar het verhaal áchter die verdwijning. KATTENSOEP is ongecompliceerd en monter. Mij beviel vooral de timing van de dialogen en de actie - het boek doet daardoor heel fris aan. Ook fijn: de vanzelfsprekende om zijn echtvriend treurende opa, de bakker die een vrouw is, de politieagent die Zarif heet - niet omdat Schotveld politiek correct wil zijn, maar gewoon, omdat het een verhaal van nu is.

KNIKKERUIL is na MEMORYKONIJN en TANGRAMKAT het derde prentenboek met-en-óver-een-spel dat Martijn van der Linden en Maranke Rinck bedachten en ook dit derde deel is weer oogstrelend. Waar TANGRAMKAT allerlei rechthoekige/driehoekige vormen toonde, is het nu vooral rollend wat we zien. Vanaf de schutbladen cirkelen ze ons al tegemoet: de knikkers met de naam Spook, Coole Dude, Zebra, of zelfs - gelukkigmakend - Okapi. Als contrast zijn daar de prachtige knikkerspelen waar de knikkerpersonages, met uil als nieuwelingetje, in verzeild raken. En de monsters op de achterkant van het boek zijn dáár dan weer de koningen van, natuurlijk. Een heerlijk boek!