FLITS, DE ROZE RAPPER - Mirjam Oldenhave & Rick de Haas (Ploegsma)

Naast MEES KEES publiceerde Mirjam Oldenhave meer series. Erg leuk was die over de ROLLING BONES, en er was ook een klein serietje over BELLY B., een meisjesgroep, en een aanzet tot een detectivereeks voor kinderen, onder de naam BOKMA & BO. Maar FLITS is met drie delen tot nu toe de langste serie, naast MEES KEES dus. Het gaat om een groepje kinderen dat een schoolkrant maakt. Of eigenlijk twee: een officiële, op papier, en een 'echte', online. Daarvoor krijgen de kinderen mails en briefjes van klasgenoten met nieuws en problemen. Een goede vorm voor een lekker los, springerig verhaal. In dit derde deel (DE ROZE RAPPER) hebben Oldenhave en tekenaar Rick de Haas dan ook nog eens een nog inniger samenwerking gevonden. Tekeningen en tekst sluiten op een LEVEN VAN EEN LOSER-achtige manier op elkaar aan en dat werkt heel goed. De ik-figuur is Daan, die wel wat van Tobias uit MEES KEES wegheeft. Via hem hebben we een mooi, bescheiden, perspectief op de andere FLITS-redactieleden, en zijn hondje Egbert zorgt voor doorlopend komische momenten. Laat die verdere delen maar komen.

EEN SPROOKJE -Blexbolex (Clavis)

Als een sprookje doorverteld wordt, voegt de nieuwe zegsman er al snel details aan toe die in het oorspronkelijke verhaal niet voorkwamen. Op dat principe steunt het geweldige nieuwe Blexbolex-boek. Het 'sprookje' uit dit boek begint zeven keer opnieuw. En uit de allereerste ingrediënten (een school, een weg, een huis) groeit een verhaal over een vreemdeling, over een gijzeling, over een koningin, over een heks, een kabouter, een storm, een ontsnapping en nog veel meer. Eigenlijk vinden alle elementen uit alle spannende verhalen onderdak in dit unieke boek. Op elke bladzijde een nieuwe tekening in de prachtige Blexbolex-stijl (alleen wat exuberanter dan in zijn vorige boeken), en onder die tekeningen steeds één woord: dat is het procédé. Niet makkelijk, maar wat geeft dat? Het beeld is boeiend en het beeld is leidend: de woorden illustreren als het ware de tekeningen. Na een uitzonderlijk beeldboekenjaar, met bijvoorbeeld Isols NOCTURNO, Leo Timmers' WIJ SAMEN OP STAP, Jon Klassens DEZE HOED IS NIET VAN MIJ, Komako Sakai's ALS IEDEREEN SLAAPT en Marit Törnqvists GROTER DAN EEN DROOM (met tekst van Jef Aerts) en nog heel veel andere prachtige prentenboeken, is dit nóg een blinkend hoogtepunt. 2013: het jaar, het beeld, de vreugde.

REGELS VAN DE ZOMER - Shaun Tan (Querido)

Een oudere broer hebben heeft voordelen en nadelen. Er is al iemand voor je geweest en als hij gestruikeld is, zal hij je misschien helpen om niet te vallen. Maar een oudere broer kan ook nog weleens iets teveel opgaan in zijn rol van bewonderde en je meeslepen in onbegrijpelijke avonturen, waarbij de jongste broer de ondergeschikte is, en de oudste broer de onbereikbare koning.
Beide kanten van het tweebroederschap worden getoond in het prachtige prentenboek REGELS VAN DE ZOMER van de grootmeester zelf: Shaun Tan. Sommige prenten zijn angstaanjagend en sommige prenten zijn juichend vrolijk - en via een mooie, onderkoelde opsomming van de regels van de zomer die de jongste broer geleerd heeft komen ook wij langzaam dichter bij de fantasie van die twee. Bij het bekijken van deze beeldwereld worden we zelf een nog jongere broer: we begrijpen misschien niet alles, maar voelen ons bijzonder aangetrokken tot dit universum.

REGELS VAN DE ZOMER werd vertaald door Bart Moeyaert.  

STIEFKIND- Selma Noort (Leopold)

Virginia wordt door haar stiefmoeder Margriet liefkozend 'Sneeuwwitje' genoemd, maar Margriet zelf is het tegenovergestelde van een boze stiefmoeder. Vanaf haar zevende groeit Virgie in het warme nieuwe gezin van haar vader op. Daarvóór heeft ze het met haar echte moeder, Jill, moeten doen, die niet weet hoe ze voor haar dochtertje moet zorgen. STIEFKIND is het realistische verhaal van een vijftienjarig meisje dat voor het eerst sinds langere tijd weer eens een week bij haar echte moeder gaat logeren. Op de weg ernaartoe belandt ze eerst nog in een afschuwelijke overval van ADO Den Haag-hooligans op een treinconducteur.
Selma Noort heeft een heel sterk boek geschreven. Virginia en de andere personages zijn compleet en geloofwaardig, er is zowel een psychologisch sterk uitgewerkt verhaal als een spannend plot, en de terugblikken van Virgie, waardoor we langzaamaan een steeds ontluisterender beeld krijgen van de eerste zeven verwaarloos-jaren, maar ook een steeds veiliger beeld van de acht jaren daarna, zijn heel goed geplaatst. En dus voegt Selma Noort met STIEFKIND op het nippertje nog een mooi boek toe aan het rijtje 'beste van het jaar'.  
 

TEST. - Mirjam Mous (Van Holkema & Warendorf)

Na eerdere thrillers als VALS SPEL, BOY 7 en PASSWORD is er nu TEST. En dat Mirjam Mous leidend is in het schrijven van uitermate spannende boeken, met plots die je zo snel mogelijk tot je wilt nemen, bewijst ze ook met dit verhaal weer. Elvis Long moet zijn vader, de mislukte Elvis-imitator Chris Long, helpen. Hij krijgt een bericht dat zijn vader ontvoerd is, en dat hij alleen vrij zal komen als zijn zoon, Elvis dus, opdrachten uit zal voeren. In het begin van het boek volgen we Elvis die de opdrachten een voor een afwerkt, maar nog spannender is Elvis' zoektocht naar de ontvoerders, en dus naar zijn vader. Op het eind van het boek ben je blij voor Elvis: dan krijgt hij hulp van zijn vriendinnetje-to-be, Talisha. Mooi is de setting in een niet nader genoemd Engels kustplaatsje, zo wordt het geheel net in een iets onherkenbaardere omgeving geplaatst, en dat helpt mee aan de geloofwaardigheid (waar Mous toch al goed in is). TEST. is lekker lezen, door de pagina's heen schieten en hopen dat de schrijfster alweer een nieuwe thriller aan het bedenken is. En als je qua leeftijd nog niet aan Mous' thrillers toe bent is er een nieuwe, vrolijke serie voor 8-12jarigen: die over SPEES, DE RUIMTEWEES, een onbezorgd schoolverhaal in de traditie van MEES KEES en DUMMIE DE MUMMIE. Mous doet heel wat kinderen en jongeren door- en doorlezen.

VISSEN SMELTEN NIET - Jef Aerts (Querido)

In korte tijd drie mooie boeken, dat is knap van Jef Aerts. Het prentenboek GROTER DAN EEN DROOM waar Marit Törnqvist de onvergetelijke tekeningen voor maakte is nog niet eens een jaar oud, en nu is VISSEN SMELTEN NIET er. Het is een ijskoude kinderroman, en dat 'koud' slaat op de weersgesteldheid in het boek: diep winter. Matti loopt over een bevroren meer naar de andere oever, naar de stad, om zo zijn vaders mooiste Betta Splendens (kempvis) te redden. Aerts maakt dat ijskoude zintuiglijk heel mooi voelbaar, en dat beeld van het jongetje met de vis in zijn thermosfles met de schapenvacht eromheen is zeer ontroerend. Halverwege komt Matti het meisje Drika tegen, die ook een queeste aan het uitvoeren is. Samen trekken ze verder op. Het is heel fijn lezen in dit boek, Aerts houdt je echt in de ban van het sterke verhaal. En VISSEN SMELTEN NIET maakt vooral ook duidelijk dat er zich met Jef Aerts een kinderboekenschrijverschap heeft aangediend waar we heel verheugd over mogen zijn.

JIJ EN IK EN ALLE ANDERE KINDEREN - Bart Moeyaert (Querido)

In deze vette verzamelbundel staat vrijwel al het 'losse' werk gebundeld dat Bart Moeyaert schreef voor kinderen onder de twaalf, zowel verhalen als gedichten. De uitgave is vlekkeloos: mooi omslag, mooi papier, illustraties met rood als steunkleur. Die illustraties zijn ook nog eens veelal nieuw - van de hand van Rotraut Susanne Berner, Wolf Erlbruch, Marije Tolman, Korneel Detailleur, André Sollie en Gerda Dendooven: de waarlijk groten dus. En in het boek is het een zeer gelukkig weerzien met bijvoorbeeld de prachtige AVI-verhalen die Moeyaert in het verleden schreef voor uitgeverij Zwijsen. Hoogtepunten te over, zoals 'Een kuil om in te wonen', 'Een boot in de mist' en 'Die steeg van ons'. Sommige verhalen zijn licht herschreven, of de zinnen staan niet meer onder elkaar, maar naast elkaar. Dat werkt vaak heel goed. Een groot plezier is het ook om 'Mansoor, of: hoe we Stina bijna doodkregen' terug te lezen, 'De brief die Rosie vond' of 'De baas van alles'. Het fijne aan dit boek (waarin je steeds maar door wilt lezen én tegelijk nog wat voor morgen wilt bewaren) is dat er zovéél is, dat er een dikke schatkist opgesteld wordt en dat het gewicht van Bart Moeyaert als kinderauteur blij onderstreept wordt. Een van de mooiste uitgaven van dit jaar.

SINTERKLAAS SLAAT EEN JAARTJE OVER - Susanna Wiersma & Linde Faas (Lemniscaat) en SINT GAAT OP GYM - Bette Westera & Sylvia Weve (Gottmer)

Sinterklaas heeft er geen zin in, al dat gedoe, wéér dat grote boek, wéér die lange reis: in SINTERKLAAS SLAAT EEN JAARTJE OVER ontmoeten we een recalcitrante goedheiligman. Het middengedeelte van het boek is het leukste: daar zien we wat Sinterklaas aan boycotacties verzint om niet naar Nederland te hoeven gaan. Erg grappig. Daarbij is de oplossing, de reden dat Sint wél wil gaan (en snel ook!) heel slim bedacht door scenariste Susanna Wiersma. De tekeningen van Linde Faas zijn fleurig en geinig, en kinderen kunnen lekker lang zoeken naar allerlei details.

SINT GAAT OP GYM is van de hand van Bette Westera en die heeft al bewezen vele gave verhalen te maken. Ook dit Sinterklaasverhaal is leuk: Sint moet ergens op. Op judo of op voetbal, omdat hij zich verveelt. Uiteindelijk gaat hij op paardrijden, en daarmee verbaast hij iedereen, en vooral Dieuwertje. De grootste brille komt in dit boek van de tekeningen van Sylvia Weve. Even wendbaar als een topgymnast tekent zij de sterke figuren, de bewegende grappen en de galopperende Sint: naast het heerlijke SINT OP KOMST! van Mattias De Leeuw zijn dit twee mooie, nieuwe, geestige 5-december-feestbijdragen.

BASTIAAN EN ZIJN BALLON - Alice Brière-Haquet/Olivier Philipponneau (Book Island) - BUURMAN LEEST EEN BOEK - Koen Van Biesen (De Eenhoorn)

Er zijn grootse, kleurrijke, meeslepende prentenboeken, en er zijn van die charmante verhalen die een klein, helder verhaal leveren dat stoelt op één duidelijk idee. Tot die laatste categorie horen BUURMAN LEEST EEN BOEK en BASTIAAN EN ZIJN BALLON. In Bastiaan gaat het om een zwartwit prentenboek, met als steunkleur rood. Dat rood is steeds een cirkel, en de ballon die Bastiaan kwijtraakt en daarna denkt overal te zien. De soepele vertaling op rijm is van Bette Westera. In BUURMAN LEEST EEN BOEK gaat het om buurman en zijn buurmeisje die door een muur gescheiden zijn. Buurman wil stilte, en buurmeisje wil spelen. Dat gaat niet altijd samen. In beide boeken draait het om een fijne, klare plot, die kinderen ongetwijfeld na eerste lezing doet gniffelen van voorpret - bij de volgende lezingen!

 

BOER BORIS IN DE SNEEUW - Ted van Lieshout & Philip Hopman (Gottmer)

Ik hield al toen ik een heel klein kind was erg van lijstjes, van verzamelingen, van boeken op een rijtje. Met hoeveel plezier had ik een serie boeken als BOER BORIS gekend, en met hoeveel plezier had ik ze naast elkaar gezet. Dat een boek iets is om te lezen, om uit voorgelezen te worden (en met wat voor een plezier zal dat bij deze perfecte rijmverhalen van Ted van Lieshout kunnen!) en om te bekijken, ligt voor de hand, maar dat boeken ook objecten om aan te raken en te rangschikken zijn: dat hebben de makers en de uitgever van BOER BORIS goed begrepen. Deze boeken, met hun kussenachtig omslag en spotvernis, vóelen ook zo lekker.
Er zijn intussen drie BOER BORISsen. En ook BOER BORIS IN DE SNEEUW is weer heerlijk. Philip Hopman blinkt uit in landschappen van kleur en warmte, en in de details, net als bij de vorige delen. Ook nu is, naast de drie kinderen Boris, Berend en Sam, ook het muisje weer te volgen, en de kat, en de hond, en de merel (het muisje op ski's, met zonnebril!). BOER BORIS is al na zeer korte tijd bijna niet weg te denken uit de Nederlandse kinderliteratuur, en weet je wat, ik ga de drie boeken even met hun ruggetjes naast elkaar zetten. Nu.

OP EEN MORGEN STOND ZE DAAR - Per Nilsson (Leopold)

Per Nilsson is vooral bekend van zijn goedgeschreven jongerenromans, waarin maatschappij-inzicht en maatschappijkritiek nooit ver weg is. OP EEN MORGEN STOND ZE DAAR is nét een beetje anders. De verteller is Tum-Tum, die ondanks zijn wat bizarre naam, een gewone jongen van een jaar of twaalf is. Die een héél bijzonder meisje ontmoet, ze staat opeens aan de rand van het voetbalveld en blijkt bij hem op school en bij hem in de klas te komen. Ze noemt zich Extra. En een toevoeging zal ze blijken: een bron van raadsels, van geheimzinnigheid, van magie en ongedachte mogelijkheden. Het is daarmee een heel spannend verhaal geworden, maar het grootste plezier ligt in de ongelooflijke rake manier van schrijven. Nilsson is een van die schrijvers uit wiens hand je vanaf de eerste zin wilt eten. Bij wie je om meer vraagt als het boek afgelopen is.

OP EEN MORGEN STOND ZE DAAR  werd vertaald door Bernadette Custers.

LENTE - Derk Visser (Gottmer)

Lente zit in groep acht en heeft een tumor in haar hersenen. Zo direct als de eerste zin van deze leestip is, is LENTE, het boek ook. De hoogbegaafde, snelle, praterige Lente (ze wordt op school ook wel 'Tsunami' genoemd) ratelt ons door dit boek heen, en we krijgen veel te horen over haar verzet tegen de scheiding van haar ouders, over de onderlinge verhoudingen in haar vriendengroep, over ziekenhuizen, over de thuiszorg én uiteindelijk, over haar angst voor de dood. Tegen het einde van het boek tekent Derk Visser steeds indringender en ook ontroerende scènes uit. LENTE heeft het rake en geloofwaardige van zijn vorige boeken, en is realistisch én fijnzinnig tegelijkertijd.

WIJ SAMEN OP STAP - Leo Timmers & Jean Reidy/Bart Moeyaert (Querido)

Het is Leo Timmers weer gelukt een van de vrolijkste en mooiste prentenboeken van het jaar te maken. Het verhaal dat hij ons in 2013 laat zien is WIJ SAMEN OP STAP, dat tegelijkertijd in het Engels verschijnt onder de titel ALL THROUGH MY TOWN. De Engelse tekst is van Jean Reidy, de Nederlandse (heel geconcentreerde, heel juiste, heel aanstekelijke) is van Bart Moeyaert. Timmers toont ons de tocht door de stad van een konijnenzoontje en zijn konijnenmoeder. Op elke grote plaat komen ze in een nieuwe stadssituatie terecht: er is markt, er is een brandje, ze gaan op ziekenbezoek, ze lopen langs een schoolplein. Elke plaat lijkt nog wel een tweede thema te hebben, als er een ongeluk is gebeurd omdat er water uit een brandkraan spuit, wordt er tegelijkertijd een plantje bestoven, een ruit schoongespoten, is er mondwater en water om de voorruit van een auto mee te wissen. De dieren die de platen bevolken zijn ook bijna allemaal dragers van een subverhaaltje: van de schildpad die een stapel boeken op zijn rug draagt tot het molletje en de pinguïn. Gelukkig zijn ook de traditionele Timmersvogeltjes present. Het boek doet in al zijn bontheid én al zijn eenvoud aan als een kleuterklassieker, en dan is er ook nog die prachtige wending aan het eind, als we de konijnenjongen in de woonkamer zien spelen en vrijwel álles terugzien uit de rest van het boek. Niet voor niks staat er helemaal achter in het boek een keer-om-verkeersbord. Dat omkeren en nog eens bekijken is aan alle kinderen aan te raden. WIJ SAMEN OP STAP is een fantastische etalage van alles wat des Timmers is, en wat straalt er daarom af van dit boek? Het grote geluk van de verbeelding.

BLAUW - Liesbeth Mende (Gottmer)

Liesbeth Mende is geen nieuwe stem in de literatuur, maar wel in de jeugdliteratuur. En ze debuteert met een heel interessant boek, BLAUW, dat een beetje doet denken aan de jeugdnovellen van Derk Visser. Het boek is het verslag van een obsessie - die van Nikki. Nikki's moeder heeft de relatie met de stiefvader verbroken waar Nikki al haar hele leven aan gewend is. Nikki verhuist met haar moeder mee naar een nieuwe flat, en al snel is er ook een nieuwe vriend, die dan weer drie kleine kinderen meebrengt. Gelukkig heeft Nikki in Tanja een vriendin met wie ze veel kan bespreken. Tot de vroege, verwarrende liefde onduidelijke brokken maakt in Nikki's leven, want die liefde groeit uit tot een obsessie. In korte hoofdstukken, die je razendsnel leest, omdat ze zo goed geschreven zijn, volg je haar afdaling naar de gekte. Mende kent Nikki door en door, en Mende houdt duidelijk niet van zoete chicklit-verhalen. Confronterend en sterk, dat is wel het minste wat er over BLAUW te zeggen valt. Ik ben benieuwd hoe compromisloos Liesbeth Mende's volgende jeugdboek zal zijn!

DEZE HOED IS NIET VAN MIJ - Jon Klassen (Gottmer)

Bij sommige prentenboeken wordt de lol meegeleverd. Bij DEZE HOED IS NIET VAN MIJ spat die van het verhaaltje af: een kleine vis heeft een hoed meegenomen die niet van hem is. Hij is van een héél grote vis. Samen met de voorlezer zal ieder kind 'oh-oh' roepen, halverwege, als de grote vis erachter komt dat zijn hoed verdwenen is. Kleine vis moet maken dat hij wegkomt. En dan...

Dit is een héél grappig en héél spannend prentenboek op het allersimpelste niveau. Dat is erg knap. Daarbij komen de werkelijk prachtige platen van Klassen die afgewogen zijn en perfect scenisch. Dat hij met zijn vorige boek (IK WIL MIJN HOED TERUG) de Deutsche Jugendliteraturpreis kreeg was logisch, maar met dit boek zou hem dat best opnieuw kunnen lukken - in Amerika kreeg het alvast de prestigieuze Caldecott Medal. DEZE HOED IS NIET VAN MIJ: zó zien klassieke prentenboeken eruit.

IK WIL MIJN HOED TERUG werd vertaald door J.H. Gever.

JASPER JONES - Craig Silvey (Cargo)

Als boek voor volwassenen uitgegeven, in Nederland, en in andere landen als young adult - hoe dan ook, JASPER JONES is een intrigerende roman. De Australiër Silvey schreef een coming-of-age-verhaal over de veertienjarige Charlie Bucktin, die in een gezin opgroeit dat niet helemaal functioneert. Daar komt hij trouwens pas gaandeweg achter, want in het dorpje waar hij woont zijn grotere zaken aan de hand: er is een meisje verdwenen. En de outcast Jasper Jones, ongeveer even oud als Charlie, heeft haar gevonden. Al in de eerste pagina's wordt Charlies dilemma duidelijk, want hij is het die door Jasper, midden in de nacht, te hulp wordt geroepen. Met een loodzwaar geheim gaat Charlie de weken na de dood van Laura, van het verdwenen meisje, in. Samen met Charlie leren wij over de hardheid van de volwassen wereld, over de nare mysteries van een kleine gemeenschap en over de moed en het begrip die er in dit soort situaties van jongeren wordt gevraagd. JASPER JONES is een doorlees-boek, en Charlie en Jasper en hun vrienden Jeffrey en Eliza zijn personages om in je hart te sluiten.

JASPER JONES werd vertaald door Lidwien Biekmann.

ALS IEDEREEN SLAAPT - Komako Sakai (De Eenhoorn)

Het land van de nacht - dat is het terrein waar dit boek zich afspeelt. Kleine Hanna wordt wakker en gaat, samen met kat Kito, naar beneden, doet een plas, maar is dan nog niet moe. Grote zus slaapt wél, dus nu kan Hanna met het speelgoed van Grote Zus spelen. ALS IEDEREEN SLAAPT gaat uit van een situatie die iedere kleuter wel kent, en toch is het boek spannend en raadselachtig. Dat komt door de heldere, simpele tekst en vooral door de schitterende blauwe nachtwaas die Kamako Sakai over alle tekeningen heeft gelegd. Het is een wonder van sfeer, dit boek. Net als alle andere boeken van Sakai overigens (die gelukkig trouw door De Eenhoorn worden uitgegeven). Het lijkt me plausibel om te zeggen dat het niet heel lang meer zal duren voor deze Japanse artieste een grote internationale kinderboekonderscheiding krijgt. En dat is dan helemaal terecht.

ALS IEDEREEN SLAAPT werd vertaald door Siska Goeminne.

STEFFIE EN DE MISLUKTE INBREKERS - Jacques Vriens en Annet Schaap (Van Holkema & Warendorf)

De boeken die door Annet Schaap getekend zijn zou je bijna een genre op zichzelf kunnen noemen: vrolijke serieverhalen, waarin warmte en menselijkheid een grote rol spelen. Laat dat nu ook uitstekend bij het werk van Jacques Vriens passen. Het is niet te onderschatten wat hij voor lezend Nederland betekent en betekend heeft. In eerdere series als die over Meester Jaap en over de bende van de Korenwolf, maar ook in zijn 'stand-alone's' als de boeken over school en de historische romans, heeft Vriens altijd een goed oog voor intermenselijke relaties. Hij staat voor een goedertieren wereld, waarin volwassenen en kinderen elkaar een beetje in de gaten houden en niet te snel laten vallen als ze fouten maken.
Die ingrediënten zitten ook weer in STEFFIE EN DE MISLUKTE INBREKERS, een fijn boek, in de breedste zin van het woord. Daarbij is STEFFIE het begin van een nieuwe serie, DE KINDEREN VAN HET KATTENPLEINTJE. Een kinderboekennestor die een nieuwe serie begint: dat is prachtig. En als die serie dan ook door Annet Schaap wordt getekend, dan kun je alleen maar zeggen: grote groepen kinderen wrijven blij in hun handen en slaan de eerste bladzijde op.
 

NOCTURNO, DROOMRECEPTEN - ISOL (De Harmonie)

De Argentijnse Isol won dit jaar de Astrid Lindgren Memorial Prijs, de grootste kinderboekenwereldprijs die er te vergeven valt. Isol was niet bekend in ons taalgebied, maar daar komt verandering in met deze schitterende uitgave. NOCTURNO is een droom van een boek en verdient op z'n minst volgend jaar de Boekensleutel voor het meest inventieve, kwaliteitsvolle, in zijn vorm vernieuwende boek.
NOCTURNO gaat over dromen, en meer specifiek over nieuw te bedenken dromen. In de vorm van een openklapboek, met ringband, zijn de bladzijden (met nauwelijks tekst) niet alleen op een traditionele manier betekend, maar ook met glow-in-the-dark verf. En daar gebeurt iets magisch' mee: het recept voor dit boek schrijft voor dat je elke bladzijde vijf minuten onder een felle lamp legt en daarna het licht uit doet. De 'gewone' dromen die Isol op elke bladzijde aangeeft veranderen dan in uitzonderlijke dromen. En het werkt! Elke keer is het een geweldig moment: je draait de lichtschakelaar om en ziet een betoverende nieuwe tekening oplichten. Alle tekeningen zijn origineel en prachtig getekend, en nooit zweverig of over de hoofden van kinderen heen.
Dit boek is een cadeautje dat je aan alle kinderen wil geven.

MAAR IK BEN FREDERIK, ZEI FREDERIK - Joke van Leeuwen (Querido)

Een nieuw boek van Joke van Leeuwen is geweldig nieuws. Zo ook met MAAR IK BEN FREDERIK, ZEI FREDERIK. Frederik is een kantoormannetje, en er overkomt hem iets ongelooflijks: hij krimpt. Hij wordt een Frederikje dat niemand herkent en dat eenzaam en verloren van het ene in het andere probleem terechtkomt. Tot een meisje - een typisch Joke van Leeuwenmeisje, met een typische Joke van leeuwennaam: Frommel - tegen hem begint te praten.
Het bijzondere aan deze Van Leeuwen is de tweede helft van het boek. Daar wordt een mooie diepere laag onder het plotselinge verkleinen van Frederik aangebracht, met een fijn en verrassend einde.
Daarbij zijn de tekeningen in kleur een feest om naar te kijken. En dus is het inderdaad geweldig nieuws: er is weer een nieuw boek van Joke van Leeuwen!

ZEVEN MINUTEN NA MIDDERNACHT - Patrick Ness en Siobhan Dowd (De Geus)

De veertienjarige Conor is bijna onzichtbaar - zo voelt hij zich althans. Wat hem onzichtbaar maakt, op school bijvoorbeeld, is het feit dat hij gemeden wordt door bijna iedereen omdat zijn moeder ernstig ziek is. Ze heeft kanker en zal het niet lang meer maken. Dat laatste feit ziet Conor niet onder ogen. Nog niet. Daar heeft hij hulp bij nodig. Maar de hulp die opduikt is die van een verschrikkelijk zwart monster.
De belangrijke kinder- en jeugdboekenschrijfster Siobhan Dowd stierf in 2007, aan kanker, maar had nog een laatste idee voor een boek. Via hun gezamenlijke redacteur werd Patrick Ness (bekend van zijn overweldigende CHAOS-trilogie, in Nederland uitgekomen bij Uitgeverij Moon) aangezocht om haar idee uit te werken. dat deed hij op een prachtige, empathische, sterke wijze. Het werd een zwaar boek, maar ook een belangrijk boek. ZEVEN MINUTEN NA MIDDERNACHT won de allergrootste kinderboekprijzen in Engeland en zal ongetwijfeld ook in Nederland voor die prijzen mee gaan doen. Het is goed dat dit belangrijke boek nu ook in Nederland te lezen is, voorlopig in een prachtige kleine uitgave in de nieuwe imprint Colibri van Uitgeverij De Geus, later ook in grote uitgave, met de oorspronkelijke tekeningen van Jim Kay.

ZEVEN MINUTEN NA MIDDERNACHT werd vertaald door Manon Smits.

MENEER HOEDJES VANGT EEN VIS - Koos Meinderts en Annette Fienieg (Lemniscaat)

Koos Meinderts viert dertig jaar schrijverschap, en zijn uitgeverij viert op een heel mooie manier met hem mee: Lemniscaat geeft een rijke overzichtsfolder uit, bijna een boekje op zich, en dan is er nog een heel aantrekkelijke hernieuwde uitgave van het verhaal MENEER HOEDJES VANGT EEN VIS.
Het al eerder verschenen verhaal gaat over Meneer en Mevrouw Hoedjes, nazaten van Adam en Eva, die samen een gelukkig bestaan opbouwen met niets meer dan een stapel planken. Gelukkig komt daar een huis van, en een huwelijk, en danspartijen, en een kindje. Maar dan worstelt Meneer Hoedjes met een wensvervullende vis, die - archetypisch - een soort God lijkt te zijn die Verleidingen aan komt bieden.
Het is een sprookje, dit verhaal (gebaseerd op Piggelmee), maar hoe geladen en gelaagd het uit mijn omschrijving hierboven ook lijkt: voor kinderen is het helder en grappig en spannend. Want MENEER HOEDJES is weer een van die boeken waar Meinderts in uitblinkt, namelijk: in gave verhalen, in de oorspronkelijke zin van het woord. Zijn zinnen zijn als ronde, blinkende stenen, geslepen door de auteur, omspoeld, maar nooit onbegrijpelijk of cryptisch. Bij elke zin die je leest voel je: zó moet het opgeschreven worden, ja. En, ook al is de dood nooit veraf in Meinderts' werk: zijn verhalen vieren het leven. Meneer Hoedjes is daar een van de beste voorbeelden van.
Daarbij mocht Annette Fienieg voor deze uitgave nieuwe tekeningen maken, in kleur. Ook zij blinkt uit. Ze maakt het verhaal nóg lichter en nog gaver. Haar huisje, haar kasteel en haar ark zijn schitterend, en Meneer en Mevrouw Hoedjes zijn jong en hoopvol, en dus begrijp je dat ze doen wat ze doen en dat ze de fouten maken die ze maken. Een heerlijke uitgave, dit, en heerlijk uitgegeven, dus: leve het jubileum van Koos Meinderts.

SINT KOMT ERAAN! - Mattias De Leeuw (Lannoo)

Pepernoten in de winkel, maar ook al een Sintboek - het seizoen valt vroeg dit jaar. Maar als het een Sintboek als SINT KOMT ERAAN! van Mattias De Leeuw is, valt dat alleen maar toe te juichen. In een groot visueel feest van een boek zien we hoe de kleren van de Sint vanaf de stoomboot wegwaaien en verspreid over het land terechtkomen. De Pieten moeten een nieuwe kledinglijn bedenken voor de goedheiligman, en de Kleedpiet moet op zoek naar bijvoorbeeld de verloren tabberd, de staf, Sints schoenen.
Vorig jaar pas debuteerde Mattias De Leeuw met zijn tekstloze prentenboek DE STELTENLOPER. Er volgden op korte tijd nog vier andere boeken, en hier is dan het zesde. Maar wat een progressie zit er in die lijn van vrolijke, kleurrijke, soepele werken! Dit keer vertelt De Leeuw in zijn beelden een mooi rond verhaal, binnen de Sinterklaastraditie. Hij wisselt volle zoekachtige platen af met spreads die wat meer kijkrichting bieden aan de lezers, en er is zelfs hier en daar (goed geschreven, grappige) tekst. De Leeuw is niet alleen die tekenaar van wie je veel meer wil zien, hij is dit keer ook echt een vertéller. SINT KOMT ERAAN! is nu al een van de meest geslaagde Sinterklaasboeken van de laatste jaren. Hulde.
   

VOGEL en SAMMIE EN OPA - Enne Koens (Moon)

Het is van vitaal belang voor elke literatuur dat nieuwe namen zich aandienen en dat dat nieuwe namen zijn die stevig op de deur kloppen. Zo'n nieuwe naam is die van Enne Koens. Met haar jeugdroman VOGEL schreef ze een mooi, literair uitdagend verhaal rond Berre, die het huis uit vlucht, op kamers gaat en zich dan onder de naam Elke in het volle leven stort. Enne Koens overtuigt, omdat ze originele scènes schrijft, omdat ze de woede én de wil om van alles mee te maken van Elke heel realistisch neerzet. Dit boek is geen maakseltje, waar de bedoelingen van de auteur door het verhaaltje heen schemeren, dit boek doet echt aan.
Datzelfde geldt voor Koens' recente kinderboek SAMMIE EN OPA. Via heel veel warme scènes toont de schrijfster ons de grote liefde tussen deze kleinzoon en zijn opa. De opa houdt van verhalen vertellen, en die zijn niet kinderachtig. Juist dat is misschien wel de grootste kracht van dit boek: de niet-kinderachtigheid, terwijl het toch volledig voor kinderen is, en Sammie een zeer geloofwaardig kind blijft. Dat geloofwaardige geldt ook voor hoe Koens Sammie's opa en Sammie's moeder tot leven brengt. In de tekeningen van Kees de Boer worden ons een mooie blik gegund op het samenzijn van de personages - ze zijn niet talrijk, maar ze roepen veel op.
Fijne boeken dus - en een fijne nieuwe schrijfster.

DE SPIONNENCLUB - Rebecca Stead (Querido)

ALS JE TERUGKOMT was een bijzondere entree voor de Amerikaanse Rebecca Stead in de kinderboekenwereld. Met DE SPIONNENCLUB (dat in het Engels LIAR AND SPY heet) is haar tweede boek nu in het Nederlands verkrijgbaar. Georges verhuist met zijn ouders naar een nieuw appartement en blijkt bijzondere buren te hebben: een gezin waarvan de kinderen Doffer, Snoepje en Kitser heten. Kitser is van Georges' leeftijd en beiden hebben behoefte aan een sterke vriendschap. De dragende plot in het boek is die van een spionnenclub waartoe Kitser en Georges behoren, die een raadselachtige buurman in de gaten houdt, maar eigenlijk gaat het over betrouwbaarheid, waarheid en ruimte voor ieders tekortkomingen - in een vriendschap. Het boek leest heerlijk door, maar is vooral ook zo verzorgd in de details: de boodschappen die Georges uitwisselt met zijn moeder (in scrabble-letters), de fijne snoepverkoper Bennie, het schilderij van Seurat dat een mooie decor-rol speelt... Een rijk, lekker, wijs leesboek!

Dit boek werd vertaald door Jenny de Jonge.

DE WOEDE-UITBARSTING VAN BETH - Christian Frascella (Moon)

Dit is het derde boek dat van de Italiaanse schrijver Christian Frascella in onze taal verscheen, na zijn overrompelende roman IK BEN DE STERKSTE en de opvolger ZEVEN KLEINE CRIMINELEN. De boeken verschillen flink van elkaar, maar één ding hebben ze gemeenschappelijk: je wilt je er al binnen een bladzijde aan overgeven. Dat tekent het grote talent van Frascella. Je bent benieuwd naar de hoofdpersonen, je wilt weten waar hun fascinerende stem je naartoe leidt. Daarbij heeft de schrijver een makkelijke pen, die op de juiste momenten onnadrukkelijke, maar sterke metaforen hanteert en niet terugdeinst om uit te weiden en niet-voorde hand liggende bochtjes in het verhaal toe te laten. Dat zorgt ervoor dat zijn boeken absoluut geen prefab-jeugdromans worden.
In DE WOEDE-UITBARSTING VAN BETH gaat het om de zeventienjarige Beth, die woedend is. Op de wereld, op de politiek, op de maatschappij waarin ze leeft, op haar moeder, op zichzelf. Dat moet wel tot de uitbarsting uit de titel leiden, en dat gebeurt dus ook. Op een zeer originele manier, met als toetje een overrompelende slotscène. Het is een goede beslissing van uitgeverij Moon om ook dit derde boek van Frascella beschikbaar te maken voor het Nederlandse publiek - nu kunnen we deze uitstekende schrijver blijven volgen.

Dit boek werd vertaald door Henrieke Herber. 

IEDEREEN BLEEF BROOD ETEN - Do Van Ranst (De Eenhoorn)

IEDEREEN BLEEF BROOD ETEN is het dikste boek van Do Van Ranst. Het is tevens zijn meest ambitieuze boek. Het is een grote roman over de Groote Oorlog, oftewel de Eerste Wereldoorlog, waar Vlaanderen in zo'n verschrikkelijke mate bij betrokken was. Het is ook het liefdesverhaal van Simon en Nelle. Nelle is een zelfstandige, ambitieuze jonge vrouw, ze wil verpleegster worden en is stapelverliefd op Simon: een goedaardige, rustige jongen, die ook wel ziet dat zijn Nelle door meerdere mannen begeerd wordt en dus naar haar ook wat jaloers en bezitterig kan doen. Hun ouders spelen een rol, en enkele bijfiguren, waaronder Kamiel, de onverschrokken kameraad van Simon. En dan is er nog de hond Django. We lezen het verhaal afwisselend via Simon en Nelle, en vanaf het begin van het boek zijn we mee - we willen voorkomen dat deze twee, en hun liefde, door de oorlog worden aangetast, en we weten tegelijkertijd dat dat onafwendbaar is. Die grote, smerige oorlog slaat gaten in West-Vlaanderen en daarmee in de levens van iedereen die daar woont. De historische informatie staat niet wijsneuzerig op de voorgrond, dit is echt een roman van binnenuit geworden. Van Ranst heeft een heel sterk boek geschreven, een oorlogsjeugdboek dat als referentie mag gaan tellen.

TIJGEREILAND - Daan Remmerts de Vries (Querido)

Tijs, de 13-jarige hoofdpersoon uit TIJGEREILAND, het nieuwe boek van Daan Remmerts de Vries, is onzichtbaar familie van de hoofdpersonen uit bijvoorbeeld Remmerts de Vries' boeken GODJE en OLIVIER - maar minder zelfverzekerd. Wel is het een denker en een vogel- en natuurliefhebber. En dus wil hij, als zijn vader en moeder plotseling gescheiden zijn, het liefst vér op vakantie. Naar India. Om een tijger te zien. Tot zijn verrassing stemt zijn moeder toe. Ze is tot dat moment depressief en cynisch, en meer dan de tijgerzoektocht, gaat dit boek over hoe een dertienjarige jongen geacht wordt om te gaan met de losgeslagen emoties van zijn ouders. Het boek is subtiel en scherp. De auteur gebruikt een origineel vertelprocédé: Tijs weet niet meer precies wie hij is en wie hij zou moeten zijn, zodat hij zichzelf niet meer als ik-persoon, maar enkel nog als hij-persoon kan opvoeren. Hoe mooi en geleidelijk worden we op die manier in de ontreddering van Tijs ingevoerd en hoe mooi en geleidelijk ook weer in zijn herstel. Dit zorgt voor een precies en ontroerend relaas. Daarbij is er een grote rol voor een getekend verslag van de India-reis. TIJGEREILAND is - opnieuw - een ijzersterke Remmerts de Vries.
 

BIBI'S DOODGEWONE DIERENBOEK - Bibi Dumon Tak en Fleur van der Weel (Querido)

Na BIBI'S BIJZONDERE DIERENBOEK uit 2006 en WINTERDIEREN uit 2011 is er BIBI'S DOODGEWONE DIERENBOEK, waarin Bibi Dumon Tak met evenveel pret en evenveel taalvirtuositeit nu eens geen ongewone dieren, maar gewóne dieren beschrijft. Je leest de korte stukken en hebt het gevoel dat je idee over die 'dagelijkse' dieren binnenstebuiten wordt gekeerd. Er wordt je een heel nieuwe kijk geboden op duiven, op egeltjes, op regenwormen, op de wesp, op de hooiwagen, op zelfs de teek. En ach, de mus. Zou de mus Bibi's lievelings-doodgewone-dier zijn? Met vrolijk genoegen verklaart ze dat er géén stukje over hem in dit boek zal staan, waarna ze hem in de (geweldige) extraatjes de hele tijd terug laat komen. Het is voor kinderen en voor volwassenen een groot geluk dat er een schrijver is die dieren wil laten blinken en die daardoor ook de non-fictie voor kinderen laat blinken: BIBI'S DOODGEWONE DIERENBOEK is opnieuw fan-tas-tisch. De woorden en de zinnen schitteren, misschien moeten we het wel non-fictie-poëzie noemen. Daarnaast getuigen de tekeningen van Fleur van der Weel van een even groot maakplezier. Ze trekken de stukken in dit boek nóg dichter naar elkaar toe en zijn zowel brutaler alsook illustratiever dan die in BIBI'S BIJZONDERE BEESTENBOEK. Kortom: ik zou geen kind weten aan wie ik dit boek niet zou willen geven.

PAARDEN, ZWAARDEN EN RARE BAARDEN, SPORT BIJ DE ROMEINEN - Fik Meijer & Jan Paul Schutten (Querido/Athenaeum)

Het nieuwste boek van Jan Paul Schutten houdt ons op de hoogte van het Jan Paul Schutten-jaar. Eerder in 2013 verschenen namelijk al JIJ BENT JE BREIN met wetenschapper Dick Swaab en HET RAADSEL VAN ALLES WAT LEEFT, Jan Pauls (voorlopige) magnum opus over het ontstaan van de aarde en de mens. Net als het breinboek is PAARDEN, ZWAARDEN EN RARE BAARDEN ontstaan uit een samenwerking met een groot wetenschapper die tot nu toe niet voor kinderen schreef: Fik Meijer. En ook dit keer wérkt de aanpak die de schrijvers hebben gekozen. In dit boek over Sport bij de Romeinen (en eigenlijk ook bij de Grieken) is het de vorm van een tijdschrift, met artikelen en interviews, die je doet doorlezen en doorleren. De tekeningen van Eric Heuvel passen goed, zijn zowel vrolijk als informatief, en dus is een boek als PAARDEN, ZWAARDEN EN RARE BAARDEN een van de leukste themaboeken voor de komende kinderboekenweek (die over sport en supporters gaat)!

ALEX EN DE DUX VAN HET ZUIDEN - Ellis Flipse (Davidsfonds Infodok)

Elk tweede jaar wordt in Vlaanderen de Zoute Zoen uitgereikt: een prijs voor het beste jeugdboekenmanuscript. Afgelopen jaar mocht ik in de jury van deze wedstrijd zitten. We lazen heel wat goedbedoelde en in aanzet interessante verhalen, maar het sterkst was toch het nu verschenen ALEX EN DE DUX VAN HET ZUIDEN. Het is een boek in De Grijze Jager-traditie, waarin de jonge Alex dapper moet leren zijn. Hij moet op een zoektocht, inclusief krijgerstraining en gelukkig ook inclusief twee trouwe vrienden. Daarmee zijn heel wat herkenbare elementen van dit soort boeken aanwezig, en debutante Ellis Flipse werkt ze sterk uit. Een tip voor (met name) jongens, want in ALEX EN DE DUX VAN HET ZUIDEN, met het mooie element van het 'duiden' dat Alex blijkt te kunnen, is het spannend lezen. Hopelijk maakt Flipse nog een tweede deel.

Een trailer voor het boek is hier te zien.

BOER BORIS GAAT NAAR ZEE - Ted van Lieshout en Philip Hopman (Gottmer)

Vorig jaar al een van de heerlijkste kinderboeken (BOER BORIS), over een tijdje deel drie, en nu deel twee: BOER BORIS GAAT NAAR ZEE. Wat een superserie! Het verhaal op rijm van Ted van Lieshout is aanstekelijk en nodigt elk kind uit om mee te lezen, om mee te reciteren, om de lol van het ritme en de herhalingen te ontdekken, en biedt ook nog eens een ontroerend mooi einde. De tekeningen van Philip Hopman zijn uitermate penseelwaardig: het jongetje dat Boer Boris is, vertrekt op zijn trekker naar de zee, en dat inspireert Hopman tot prachtig opgebouwde platen. De kijklijnen zijn spannend, de kleuren zijn raak en op elke spread is ook de nijlpaardknuffel én de kat én de hond én het muisje van Boris te zien, en wat zijn die kippen prachtig en o, dan is er nog die ongelooflijk mooie dubbele pagina waarop we de dieren en vrienden van Boris zien van ónderen, zwemmend in zee. Dit prentenboek is geweldig en let op: BOER BORIS wordt een klassieker.

WAAIDORP TWEE - Annie M.G. Schmidt en Mance Post (Querido)

Teruglezen in de tijd deel twee. O, wat kun je gelukkig worden van het ontdekken van oudere boeken. In de jaren zeventig schreef Annie M.G. Schmidt verhalen voor een leesmethode. De verhalen speelden zich af in het denkbeeldige dorpje Waaidorp. De verhalen - in totaal in acht afleveringen, in dit boek zijn de laatste vier gebundeld - lopen op qua moeilijkheidsgraad. Elk verhaal is opgebouwd uit episodes én uit liedjes. Liedteksten eigenlijk. De verhalen zijn fan-tas-tisch. Ze zijn dagelijks en brutaal, ze zijn grappig en herkenbaar, ze zijn alles wat je van zelf-leesteksten wilt. Zó wil je dat kinderen hun technische leesvaardigheden opdoen en niet via voorgeprogrammeerde in elkaar geknutselde wiskundig-op-niveau samengestelde pre-fab-breisels. Een even groot oplaaiend plezier bieden de tekeningen van Mance Post. In de stijl die we kennen van Kuijers Madeliefboeken zijn ze zowel precies als losjes. Deze serie biedt van beide grote dames het allerbeste. 

MEES KEES: BLOEDJELINK - Mirjam Oldenhave en Rick de Haas (Ploegsma)

Serieboeken - ze worden hogelijk gewaardeerd door kinderen, maar je leest er zelden recensies over. Dat is ook wel te begrijpen, recensenten hebben niet zoveel ruimte en dus is het maar goed dat ze vooral ook naar nieuwe initiatieven kijken, of naar boeken die het commercieel minder makkelijk hebben. Maar daarmee gaat soms de aandacht voor het ambacht van het boek-na-boek schrijven verloren. Iemand die de moeilijke kunst verstaat van het aantrekkelijk houden van een serie is Mirjam Oldenhave. Dit achtste deel over de stagiair Mees Kees en zijn klasje, bezit de twee vereisten die je aan een zoveelste deel wilt stellen, namelijk: herkenning én verdieping. De vertrouwde karaktertjes van Tobias, Sep en zijn vrienden en vriendinnen zijn er weer, er zijn goeie grappen en herkenbare schoolsituaties, maar aan de andere kant voert Oldenhave het onderliggende, doorgaande verhaal, de droevige thuissituatie van Tobias en dat wat Mees Kees voor Tobias probeert te doen, naar een nieuwe fase. Dit keer logeert Tobias zelfs bij Mees Kees thuis én durft de stagiair heel wat directer vragen te stellen over Tobias' vader. Dat is héél mooi gedaan. En daardoor voldoet Oldenhave knap aan wat het serieschrijven ook nog als eis stelt: ze maakt ons bijzonder nieuwsgierig naar het negende deel.

DE KINDEREN VAN HET ACHTSTE WOUD - Els Pelgrom (Querido)

Soms is het zo fijn: teruglezen in de tijd. Ik ken het oeuvre van Els Pelgrom vrij goed, maar om de een of andere reden had ik een van haar bekendste werken, DE KINDEREN VAN HET ACHTSTE WOUD, nooit gelezen. En het was nog wel de Gouden Griffel van 1978. Ik las het nu en het maakte me blij. Het verhaal gaat over Noortje en haar vader, die vanuit de beschoten stad Arnhem op zoek moeten naar een nieuwe plek om te wonen. Het is september 1944. Ze komen bij een gastvrij boerengezin terecht en in dit boek lezen we 'episodes' uit het leven tijdens de laatste maanden van de Tweede Wereldoorlog en de erop volgende bevrijding. Wat zo goed aan dit boek is, is de authenticiteit. Aan alles voel je hoe betrokken Pelgrom is, hoe precies ze wist waar ze over schreef. Daarnaast beviel me de structuur heel erg: geen uitgekookt plot dat je van a naar b naar c naar d leidt, maar een boek dat bijna meanderend verteld toch een heel compleet beeld geeft. Voor wie al zo hield van haar KLEINE SOFIE EN LANGE WAPPER, DE EIKELVRETERS en BOMBAAJ! is dit een extra parel aan de kroon. Jammer dat het boek niet meer in druk is (al is het wel als e-book verkrijgbaar!).

JONGENS, HET ZIJN NET HUISDIEREN - Diane Messidoro (Gottmer)

Het is een populair genre: meisjesromans. Ze geven schoonheidstips tussen de regels door, ze laten zien hoe je met jongens (die moeilijk begrijpbare wezens) om moet gaan, er staan lijstjes in en verzuchtingen - en JONGENS, HET ZIJN NET HUISDIEREN is een boek dat perfect in deze genre-omschrijving past. Althans, in het begin.

De vijftienjarige Circe heeft twee beste vrienden, een jongen en een meisje, maar net die twee krijgen aan het begin van de zomer stevige verkering. Ze zoenen en zoenen en Circe voelt zich overbodig. Ze schrijft haar frustrtaies van zich af in een blog. Op dat blog wordt gereageerd door een onbekende vrouw, die gelukkig heel verstandig en wijs adviezen geeft aan Circe. Adviezen over jongens. Die je moet benaderen alsof ze een huisdier zijn. Vooral Rufus, die woeste, norse jongen, waar Circe haar net verworven tips misschien maar het beste op kan gaan oefenen. Omdat ze toch niks voor hem voelt.

Ja, met zo'n omschrijving lijkt de voortgang van het verhaal goed te voorspellen. Maar precies hier gaat de schrijfster op een mooie manier de diepte in. Zowel Circe en Rufus zijn niet ongeschonden door hun jeugd gekomen, en beiden willen die schade vooral wegstoppen. Beheerst en ontroerend leidt Messidoro ons naar het punt waarop er wél gepraat moet worden. En dan blijkt dit boek nog steeds in de genrebeschrijving te passen, maar het ook te overstijgen.

Dit boek werd vertaald door Jeanne Dauvillier.

AZIZI EN DE KLEINE BLAUWE VOGEL - Laïla Koubaa en Mattias De Leeuw (Book Island)

Book Island is een jonge uitgeverij die Vlaamse boeken in Engelse vertaling uitbrengt in Nieuw-Zeeland en Australië, maar sinds kort ook nieuwe boeken in het Nederlands doet verschijnen. Daar is het grote prentenboek AZIZI EN DE KLEINE BLAUWE VOGEL er een van. En het boek kan als een stralend visitekaartje gezien worden. Het sprookjesverhaal gaat over de kleine Azizi die in een land woont waar twee vraatzuchtige heersers de baas zijn. Ze willen al het moois voor zichzelf houden, inclusief alle blauwe vogels. Maar samen met een ontsnapt blauw vogeltje moet Azizi de strijd tegen de tirannen aangaan. Tekenaar Mattias De Leeuw heeft schitterend werk geleverd. We worden betoverd door zijn kleurgebruik, maar ook door zijn enscenering. Zo is er een schitterende plaat waarin - verdeeld over vier verschillende horizonnen - de vliegreis van de vogel en Azizi wordt verbeeld, met achter zich aan slepend een lange slinger van jasmijnbloemen. En als de heersers verdreven zijn, is er een gloedvolle eindspread, waarop een avondfeest wordt verbeeld zoals we die het liefst elke zomernacht zouden meemaken. Erg fijn, dit boek vol zon, kleur en warmte.

IEDEREEN KRIJGT KLAPPEN - Khalid Boudou (Moon)

Een paar jaar geleden was Khalid Boudou's PIZZAMAFFIA een heerlijke verrassing: een verhaal van de straat, vrolijk en authentiek, swingend geschreven. Gelukkig is Boudou doorgegaan met romans voor jongeren. IEDEREEN KRIJGT KLAPPEN is een fijne nieuwe, al is 'ie veel minder optimistisch dan PIZZAMAFFIA. Taha is zeventien en groeit op in een liefdeloze, verwaarlozende omgeving. maar hij bezit genoeg veerkracht om uit de eerste criminele schermutselingen van zijn puberteit uit te komen. Samen met de oude bokstrainer Mickey weet hij met geweldig doorzettingsvermogen de weg te vinden waarop hij zich goed voelt. Hij richt bijvoorbeeld HAPPY FACE op, een beweging die jongeren uit de criminaliteit wil houden. Maar het boek draagt niet voor niets een titel met klappen erin. Die klappen komen en het zijn er niet weinig. De roman leest geweldig, wie begint wil niet stoppen. De trieste ondertoon van het boek, geeft de lezer een besef van realiteit en een besef van hoe lastig deze jongens en meisjes het hebben, maar die harde kant hoeft het leesplezier niet te verstoren. Want Boudou trekt ons mee naar naar de ultieme klap. De klap die Taha zelf uit zal delen. 

HET DONKERE PARADIJS - Patrick Ness (Moon)

Deel twee van de CHAOS-trilogie is verschenen en opnieuw geweldig goed vertaald door Ineke Lenting. Het is fijn dat uitgeverij Moon zo'n vaart maakt met het aan Nederland aanbieden van de drie belangrijke boeken die Patrick Ness schreef in de reeks die in het Engels CHAOS WALKING heet: THE KNIFE OF NEVER LETTING GO is deel één (HET MES DAT NIET WIJKT), THE ASK AND THE ANSWER is het middelste deel (in het Nederlands dus HET DONKERE PARADIJS) en deel drie, MONSTERS OF MEN volgt in het najaar (LAWAAI DAT NOOIT STOPT). Het zijn zulke belangrijke boeken omdat alles aan deze verhalen klopt. Ze zijn ongelooflijk spannend, de taal is zowel helder als poëtisch, er is humor, er is liefde, en de onderliggende verhaallijn vertelt ons over de noodzaak tot het bekijken van je eigen keuzes, tot het juiste maken van je eigen keuzes en tot het leren van het dragen van de consequenties van je eigen keuzes. Het gaat over moed en over menselijkheid. In deel twee zitten hoofdpersonen Todd en Viola gevangen tussen twee oorlogsbeluste machthebbers. Ze moeten leren in te zien wat die macht met iemand kan doen, en hoe ze zich daartegen kunnen verzetten. Wie dit leest leert dus óók over oorlogsmachinaties en denkt na over zijn mogelijke eigen rol in soortgelijke situaties. Maar over dat alles heen ligt een boek dat je het liefst in één ruk uit wilt lezen, ware het niet dat je af en toe adem moet halen - omdat Ness ons die voortdurend weet te ontnemen.

Dit boek werd vertaald door Ineke Lenting.  
Ik schreef hier over deel één in deze serie.

EDITH & EGON SCHIELE - Harriët van Reek (Leopold/Gemeentemuseum Den Haag)

Wat een plezier: voor het eerst sinds lange tijd is er weer een prentenboek van Harriët van Reek. En wat voor een! EDITH & EGON SCHIELE kwam uit in

de prachtige kunstprentenboekenreeks van het Gemeentemuseum in Den Haag en Uitgeverij Leopold. Er is in Nederland maar weinig te zien van de grote Oostenrijkse kunstenaar Egon Schiele. Hij stierf jong, maar liet een enorme hoeveelheid prachtig werk na. Dat werk is niet te zien in dit schitterende boek, maar Van Reeks vele tekeningen doen er wel aan denken. Ze parafraseert zijn voorstelingen op een fantastische manier. Wat een plezier moet het zijn om Schiele's werk in een museum te bekijken en naderhand de huisjes, de kleuren, de patronen, de lijnen, de portretten terug te zien - op z'n Van Reeks. Daarbij heeft de schrijfster en tekenares een hele elegante manier gevonden om het toch tragische leven van Egon en Edith Schiele te vertellen (beiden stierven aan de Spaanse griep, een paar dagen na elkaar, zij was bovendien zwanger van hun eerste kindje), door de verliefdheid van Edith en haar betekenis voor Egon als uitgangspunt te nemen. Opnieuw een van de mooiste kunstprentenboeken die gemaakt zijn. Leve deze reeks en leve Van Reek.

SPRINGENDE PINGUÏNS EN LACHENDE HYENA'S - Marije Tolman & Jesse Goossens (Lemniscaat)

Groot formaat, een leeslint, dubbele prentenboekdikte, goed papier: uitgeverij Lemniscaat viert het jarenlange uitgeven met een prachtig boek van Marije Tolman. Brede platen van dieren, in allerlei kleuren en in grote beeldende variatie: ze illustreren door Jesse Goossens verzamelde dierenfeiten. De dieren zijn herkenbaar, en niet werkelijk vermenselijkt, of toch, soms, een beetje. Ergens tussen feitelijk en verzonnen stralen deze platen - je zou er vele van aan je muur willen hangen. Die van de springende pinguïn bijvoorbeeld. Die van de okapi's! Of - en dat is mijn persoonlijke favoriet - die van de ijsbeer als kunstenaar. Een heerlijk, heerlijk kijkboek.

BESTE VRIENDEN VOOR ALTIJD (ROSIE EN MOUSSA 3) - Michael De Cock & Judith Vanistendael (Querido)

Het derde deel van Rosie en Moussa is er. De twee zijn nog altijd elkaars beste vrienden, maar er komt een derde 'beste vriend' bij: oom Ibrahim, de lievelingsoom van Moussa, die helaas 'geen papieren' heeft en niet lang in het land zal mogen blijven. De charme van dit verhaal schuilt weer in de fijne dialogen, de opgewekte toon waarmee - perfect begrijpelijk voor Rosie en Moussa en dus ook voor de lezers - moeilijke problemen worden aangepakt en uitgelegd. Het allermooist uit het boek zijn de rijke tekeningen van Judith Vanistendael. De pret die van haar illustraties straalt! Als het gaat over het feit dat oom Ibrahim misschien een vrouw zou moeten vinden om door een huwelijk in het land te kunnen blijven, tekent Vanistendael een voluptueuze bruidstaart met een mini-bruidje dat graag de mini-bruidegom wil kussen, maar ernaast eenzelfde taart waar de mini-bruidegom rennend vanaf vlucht. Op naar deel vier van deze serie, want dit is een heerlijke reeks.

BROERGEHEIM - Emiel de Wild (Leopold)

Een stem vanuit het niets - dat lijkt Emiel de Wild. Maar wat voor een stem! Met BROERGEHEIM schreef hij een debuut dat binnenkomt. Joeri schrijft brieven aan zijn oudere broer Stefan. Hij mag hem niet meer zien, het gezin verhuist en Joeri's ouders verzwijgen ongeveer alles dat met Stefan te maken heeft. De lezer wordt, net als Joeri, radeloos van het niet-weten. Met behulp van een doortastend nieuw klasgenootje moet de waarheid rond Stefan dan toch aan het licht komen. Het knappe van dit boek zit hem niet alleen in de goed volgehouden vorm en in het juist gedoseerde vrijgeven van de plot-informatie, maar ook in het feit dat je door de rust en de aandacht die De Wild aan zijn verhaal heeft besteed, óók de kant van de andere personages (Joeri's ouders bijvoorbeeld) leert begrijpen. BROERGEHEIM maakt heel nieuwsgierig naar De Wilds volgende boeken. In elk geval hebben we er zomaar een héél bijzondere schrijver bij.

VOETBALLEN IN DE HEMEL - Anke Kranendonk (Lemniscaat)

Twinitig jaar geleden kwam het debuut van Anke Kranendonk uit, dat was VAN HUILEN KRIJG JE DORST, een verhaal over Joris en zijn lievelingsoom Oom Hugo, die ernstig ziek is. Nu is er VOETBALLEN IN DE HEMEL, een totaal herschreven versie van hetzelfde gegeven. Joris heet nu Kiet en Oom Hugo heet Oom Levy. De ziekte - kanker - wordt duidelijker benoemd, en het boek is dikker en uitgebreider. VAN HUILEN KRIJG JE DORST was prachtig, VOETBALLEN IN DE HEMEL  is zo mogelijk nog beter. Kranendonk is een van de allersterkste Nederlandse kinderboekenschrijvers als het gaat om natuurlijke dialogen. Vanaf de eerste zin is Kiet een echt basisschooljongetje dat geconfronteerd wordt met zaken die eng en groot zijn, maar waar hij wel (met hulp van een heel lieve vader en moeder, en met hulp van oom Levy zelf) mee om leert gaan. Kranendonk is heel precies in alle emoties die er bij een sterfgeval komen kijken en het boek wordt nergens te zwaar. Maar het boek wordt - aan de andere kant - ook nergens te afstandelijk. De toon en de voortgang van VOETBALLEN IN DE HEMEL is helemaal juist. Voor dit jubileumboek zijn sterke kleurillustraties gemaakt van Peter-Paul Rauwerda. Ook zijn Kiet is prima getroffen. Een mooie aanwinst voor de Nederlandse kinderboekenmarkt, dit warme boek.

KLEINE STEMMEN - Gil vander Heyden (Clavis)

Na wat jaren van schaarste verschijnen er weer meer dichtbundels. Bij uitgeverij Clavis kwam bijvoorbeeld het sterke KLEINE STEMMEN uit, de zevende bundel in de carrière van Gil vander Heyden.

KLEINE STEMMEN bevat drieëndertig korte gedichten. Ze doen op een mooie manier wat poëzie kan doen: een detail uitlichten, een flonkering tevoorschijn trekken. Leve de fijnzinnigheid van Gil vander Heyden, want hier treffen we zinnen aan als:

'Zoals een blikje
dat buiten blijft staan
zich langzaam vult
met regen,

zo vullen zich mijn ogen.'

en

'De nacht ligt

als een groot gezicht

tegen het raam.'

In de bundel staan een paar prachtige tekeningen van grootmeester André Sollie en wat er in het titelgedicht over sneeuw staat, gaat ook op voor deze poëzie:

'Is miljoenen

witte zoenen.

Is kleine stemmen

achter de ruiten:
Kom. Kom mee
naar buiten.'

DIE DAG IN AUGUSTUS - Rindert Kromhout (Leopold)

Enrico is een beschouwer. Hij tekent wat hij om zich heen ziet in het kleine dorpje in Italië, het plaatsje waar hij woont met zijn ouders en met zijn kleine broertje en waar hij elke dag een rond maakt langs dorpsgenoten die belangrijk voor hem zijn: Nonno Luigi, de oude Marta en natuurlijk Teresa, het meisje waar hij van houdt. Maar dan komt de dag in augustus en die verandert alles. 

Deze novelle bevat zowel een verhaal over de ramp die Italiaanse bergdorpen ook in werkelijkheid heeft getroffen, maar toont ook aan wat de kracht van verbeelding is. Kormhout schreef een heel mooi klein en tegelijk weids verhaal. Waarin we - in het korte bestek van maar 84 bladzijden - zelfs ook het lot van de eerder genoemde afzonderlijke dorpsgenoten van Enrico meekrijgen. Sterk van structuur en diep, maar toch ook licht - dát is DIE DAG IN AUGUSTUS. En dan krijgen we er ook nog die prachtige stifttekeningen van Annemarie van Haeringen bij, die rechtstreeks uit Enrico's schetsboeken komen. Mooi!

VLIEG! - Marco Kunst (Lemniscaat)

Nog niet vaak schreef Marco Kunst voor kinderen vanaf tien jaar. Maar dat deed hij wel met zijn net verschenen boek VLIEG! Marius is de hoofdpersoon. Hij gaat naar groep acht, maar wordt nog steeds Muis genoemd, of Maas - in elk geval namen die aangeven dat zijn omgeving hem kleiner inschat dan hij is. Gelukkig is opa daar, met zijn duinhuis en zijn liefde voor de natuur en voor de sterren. Samen maken ze een prachtige vlieger. En dan...

Marco Kunst schreef een ontroerend boek, waarin zijn Marius geheel tot leven komt. Er zitten prachtige kleine observaties in, als: 'Marius kruipt naar het voeteneinde van zijn bed, waar het warm en donker is. Daar maakt hij zich klein en houdt zijn adem in. Zo zit een kangoeroejong in zijn moeders buidel, denkt hij.'

De volwassenen in dit boek zijn ook levensecht. De vader is zo'n typische zichzelf-en-iedereen-voorbijlopende vader die dingen zegt als: 'Oké. Actie dan nu.'

Het verhaal is mooi opgebouwd en alles wordt bijeengehouden door het beeld van de vlieger. Extra vermelding verdient de prachtige scène waarin Marius en zijn broer gewichtloosheid uit proberen te testen (in een bad met zout). Origineel, en onderdeel van een boeiend, prachtig boek.