LAAT EEN BOODSCHAP ACHTER IN HET ZAND - Bibi Dumon Tak & Annemarie van Haeringen (Querido)

Het was een van de roerendste kinderboekvieringen die ik ooit mee heb mogen maken: afgelopen dinsdag, 25 september 2018, werd aan Bibi Dumon Tak de Theo Thijssenprijs uitgereikt. De prijs was een ode aan de literaire non-fictie voor kinderen, maar veel meer nog een ode aan de constante kwaliteit en de voortdurende brille van Bibi's werk.
Vrijwel tegelijkertijd kwam haar nieuwe boek uit: Laat een boodschap achter in het zand, een bundel non-fictie-poëzie. Ook uit deze uitgave blijkt weer het precieze plezier waarmee Bibi schrijft. In gedichten over evenhoevigen (zoals de gerenoek, de giraffe, de oryx, het nijlpaard en vele andere) swingt ze heerlijk heen en weer tussen grap en informatie, tussen poëzie en interessante details. Ze varieert in vorm: het ene gedicht is een radioverslag van het grote rivieroversteken van een troep gnoes, het volgende is een contactadvertentie.
Annemarie van Haeringen moet geglunderd hebben bij het ontvangen van deze gedichten. Je ziet hoeveel plezier ze had bij het tekenen, en ook zij varieert in vorm en toon. Prachtig zijn bijvoorbeeld de in groen gewas verscholen kleine kantjil en de bijna uitgegumde oryx.
Natuurlijk was elk boek van Bibi al een aanwinst voor de Nederlandse non-fictie voor kinderen, maar deze Dumon Tak/Van Haeringen is óók nog eens een aanwinst voor de Nederlandstalige kinderpoëzie. Waarmee het gelijk van de jury van de Theo Thijssenprijs 2018 opnieuw ruimschoots bewezen is.

P.S. Bijzonder dankbaar ben ik, uiteraard, voor de stem-oproep van de tapir.
 

STRUCK BY LIGHTNING - Chris Colfer (Little, Brown Books for Young Readers, nog niet vertaald)

Glee-ster (acteur, zanger) Chris Colfer wilde vóórdat hij ging zingen en acteren altijd al schrijver worden. Dat is hij inmiddels al een tijdje - het zingen en acteren is op een laag pitje gezet. Er zijn van zijn hand behoorlijk wat delen uitgekomen van een leuke fantasy-serie voor kinderen (Land of stories), maar daarvóór verscheen zijn eerste boek: een young-adult-novel (2013). Die kwam dan weer voort uit een filmscenario. De film is uitgekomen (2012), maar deed niet veel stof opwaaien.
Dat Colfer veel gelezen heeft, wordt duidelijk in dit boek. Het is vooral níét braaf, een euvel waar veel boeken-door-beroemdheden-die-het-er-eventjes-bij-doen aan lijden. De hoofdpersoon, Carson, haat zijn middelbare school. Hij is een outcast en geeft iedereen om zich heen er flink van langs. Hij kan zich uiten in zijn stukken voor de (nauwelijks gelezen) schoolkrant. Maar hoe ver komt hij met al dat gesneer? Door een aantal voorvallen realiseert hij zich dat zijn echte entree voor zijn droom-vervolgopleiding (journalistiek) een literair tijdschrift zou zijn. Volgeschreven door hemzelf en... de andere nitwits van zijn school. Maar hoe krijgt hij dat voor elkaar?
Het lukt Carson en het lukt Colfer om het aannemelijk te maken dat het Carson lukt. Het hoogtepunt van het boek is het literaire tijdschrift zelf, met alle, soms hilarische, bijdragen. Daarna glipt het verhaal helaas wat uit Colfers handen, maar veelbelovend blijft dit YA-debuut. Leuk om te lezen als eersteling, om te zien hoe een schrijver zich ontwikkeld heeft.Overigens is er dit jaar ook een nieuwe young-adult-novel uitgekomen, Stranger than fanfiction. Benieuwd daarnaar.

VERHALEN UIT DE BINNENSTAD - Shaun Tan (Querido)

Vandaag verscheen het nieuwe boek van Shaun Tan en dat is een belevenis. Niet alleen omdat de Nederlandse editie een maand vóór de Engelstalige verschijnt, maar vooral omdat deze Verhalen uit de binnenstad zo wondermooi en zo bijzondermooi is dat hij naar de top van de Shaun-Tan-titels schiet (die op zichzelf al in de top van de geïllustreerde literatuur staan).

In een heerlijk dik boek lezen we vijfentwintig Tan-verhalen waarin steeds een dier voorkomt. Een dier dat op de een of andere bizarre manier in een menselijke omgeving is geplaatst. Of dat nu een grote grijze jak is die verslaafde arbeiders troost biedt na het werk, of een groep nijlpaarden in de geheime dromen van een kindergenie, een grote hangende orka boven de stad, of de tijgers die overal om ons heen sluipen en waar een groep mensen een sterke remedie tegen heeft bedacht (maskers op het achterhoofd dragen).

Het gaat eigenlijk steeds over hoe we leven, en aan welke vergeten waarheid dieren ons herinneren. Alle verhalen (soms een gedicht) zijn intrigerend (en niet simpel, dit is geen kinderbundel), maar dat over de beren die de mensheid aanklagen omdat we al jaren alleen maar volgens ons eigen rechts- en financiële systeem redeneren, terwijl er allerlei andere systemen en wetten bestaan waar we geen weet van hebben en waarin we zware verliezers en ernstige overtreders zijn - dat verhaal dus, legt misschien wel iets van de kern van dit boek bloot.
Elk van de verhalen wordt gevolgd door een fantastische plaat. Het procedé van eerst een verhaal lezen, daarna omslaan en dan pas de beeldversie van dat verhaal zien - beide van de hand van een en dezelfde persoon - is heel spannend. Natuurlijk zijn de platen van Tan weer gloeiend van kleur en vorm.

En dan is er nog de geweldige vertaling van Eva Gerlach. Wat een klus moet dat geweest zijn! Maar - als je dit boek leest dan denk je bij wijze van spreken niet alleen: wat schrijft Tan mooi, maar ook: wat schrijft Tan mooi Nederlands.
Alles bij elkaar genomen is dit boek zo volkomen eigengereid en origineel dat het al op de cover zijn eigen hoge standaard stelt - en daar dan van het eerste verhaal tot aan het laatste beeld rijkelijk aan voldoet.

KATVIS - Tjibbe Veldkamp (Querido)

Een kenmerk van je lievelingsschrijvers is dat ze je weten te verrassen. Tjibbe Veldkamp doet dat zeker, in KATVIS, zijn nieuwste boek. Was zijn vorige wat grotere roman voor 'young adult', deze is voor een leeftijdscategorie jonger. Speelde de vorige op het platteland in Groningen, deze grotendeels in de onbekendere wijken van Brussel. Was zijn vorige boek een historische roman, deze is helemaal van nu - compleet met Samsungs en games als Slender.
Met hoofdpersoon Ate creëerde Veldkamp een lieve, veertienjarige jongen die het sociaal niet gemakkelijk heeft. Maar Ate vond een online vriend: Baptiste. Op een dag besluit Ate in al zijn naïviteit naar Brussel te reizen om Baptiste zijn telefoon te geven. Hij vindt hem, o, hij vindt hem, en dan wordt deze roman met de omvang van een novelle een echte road trip, met wendingen en plot turns. Vooral ook mooi is de inkijk die we met Ate krijgen in een heel andere, gevaarlijkere wereld - en daar staat de veertienjarige Groninger dan tegenover, met al zijn liefde en goede bedoelingen.
Veldkamp zorgt voor een mooie afloop, en voor een fijn boek. Lees Katvis. 

OP HET EINDE GAAN ZE ALLEBEI DOOD - Adam Silvera (Clavis)

Silvera is een in de Verenigde Staten zeer populaire young-adult-auteur. In Nederland was hij tot nog toe behoorlijk onopgemerkt, maar daar komt in lawinetempo verandering in: al zijn vier boeken komen binnen anderhalf jaar in vertaling uit. Bij Blossom Books verschijnt binnenkort zijn boek What if it’s us, hij schreef het samen met Becky Albertalli (die van Love, Simon), en Clavis publiceert deze winter More happy than not en een paar maanden later al History is all you left me. En onlangs was er dus de vertaling van They both die at the end, zijn allerbekendste boek.

In al zijn boeken komen jongens voor die op jongens vallen, en dat is in Op het einde gaan ze allebei dood dus ook het geval. Het verhaal gaat over Mateo (18) en Rufus (17). Ze kennen elkaar in het begin van het boek niet, maar daar komt verandering nadat ze allebei hun dood aangezegd krijgen en de app Last Friend downloaden, waarmee je in contact kunt komen met lotgenoten: zij die ook gaan sterven.

Ja. Sterven. De samenleving uit Op het einde gaan ze allemaal dood lijkt bijna volledig op de onze, alleen bestaat er zoiets als Death Cast: een ‘service’ die je waarschuwt dat je binnen 24 uur dood zult gaan. Wat volgt is een boek vol emoties (want van wie ga je afscheid nemen? En hoe doe je dat? En wat is leven eigenlijk? Trek je je op het eind terug op je kamer of ga je juist voor zoveel mogelijk nieuwe ervaringen?), en die zijn soms verfijnd en soms nogal van-dik-hout geformuleerd. Zie bijvoorbeeld deze passage, door Silvera genoteerd nadat Mateo een dakloze een flink geldbedrag geeft: ‘Ik kan misschien geen kanker genezen of de honger de wereld uit helpen, maar een klein gebaar maakt soms een groot verschil. Dat zag ik natuurlijk niet tegen Rufus, want mijn klasgenoten lachten me altijd uit als ik zulke dingen zei, en niemand zou zich slecht moeten voelen omdat hij goed probeert te doen.’

Nee, van de stijl moet dit boek het niet hebben. Van de geloofwaardigheid misschien ook niet altijd. Maar wel van de spanning. Het verhaal wordt verteld aan de hand van de klok: van 0:22 uur tot aan 22:36 uur, in korte stukjes, afwisselend vanuit Mateo of Rufus – of anderen. Daarmee wordt het een echt lekker doorlees-boek. Dat kan Silvera goed: je nieuwsgierig houden, leeshonger opwekken en in lichte porties tóch belangrijke levensvragen aansnijden. Een boek dat je misschien geen literaire prijs zou geven, maar dat wel toegankelijk én ambitieus en voor veel lezers even meeslepend als roerend is. Wie dat voor elkaar krijgt en ook nog eens zo vanzelfsprekend over de jongensliefde schrijft, vergeef je zelfs de gruwelijk flauwe eerste zin van zijn nawoord: ‘Ik heb alweer een boek geschreven en het overleefd!’   

Dit boek werd vertaald door Lies Lavrijsen en Tine Poesen.