EILANDDAGEN - Gideon Samson (Leopold)

Er zijn van die boeken die voelen alsof ze met de allersensitiefste vingertoppen en met de allerdiepste adem geschreven zijn: zo'n boek is EILANDDAGEN van Gideon Samson. Nu zijn Samsons boeken altijd een belevenis, maar dit zinderende verhaal lijkt in één lange, warme zomernacht genoteerd. Het gaat over Jakob die op een Grieks eiland zijn vader opzoekt. Daar leert hij een jongen van zijn leeftijd kennen en een iets ouder meisje. Voor beiden blijkt hij iets te gaan voelen dat hij niet eerder heeft gevoeld en dus worden het gloeiende eilanddagen.
Het boek is in de jij-vorm geschreven. Die doet aan als een hij-vorm, maar dan betrokkener - alsof de lezer half met Jakob samenvalt. Gideon Samson houdt tijdens het lezen van dit boek de hele tijd onze hand vast, hij leidt ons stap voor stap het verhaal in, alle beelden en zinnen breiden het geluksgevoel in de lezer uit. Je weet dat de schrijver weet wat hij aan het doen is, en tegelijkertijd voel je dat de roes waarin dit verhaal je brengt hem, de schrijver, ook overkomen moet zijn. Het is het Griekse licht, het zijn de details van het eiland, het is het voortdurende krekelgeluid dat onder dit boek ligt. Van een jongen die ervan overtuigd is dat hij onzichtbaar kan zijn wordt Jakob opeens gezien - niet door één paar ogen, maar door twee paar ogen. Of eigenlijk door drie, want en passent leert hij ook nog zoon van zijn tot dan toe afwezige vader te zijn. Voeg daarbij de prachtige taal (en ook grappige: hoe Jakobs vader en hoe Miech, zijn nieuwe vriend, Nederlands spreken leidt tot schitterende zinnen), de eerste erotiek, de precieze ontleding van een vriendschap, van een liefde en van alles wat daartussen in zit - tja, ik wil niet zeggen dat dit het allerbeste boek van Gideon Samson is, maar dat wil ik alleen maar niet zeggen omdat dat zijn andere boeken tekort zou doen. Intussen voelt het wel zo.

SIMON VS DE VERWACHTINGEN VAN DE REST VAN DE WERELD & ZIJN LIEFDE VOOR BLUE - Becky Albertalli (Blossom Books)

Je ziet Simon voor je, tijdens het lezen van zijn boek: zo'n vrolijke, ook wel wat kwetsbare jongen, met een blij kapsel en het hart op de tong. En je weet - omdat je zijn boek leest - dat hij een geheime liefde heeft: Blue. Die misschien/zeker bij hem op school zit, maar net als Simon nog niet uit de kast is en dus de verborgenheid van de digitale wereld verkiest. Maar ook digitaal kun je smoorverliefd worden. Dat gebeurt de twee jongens dus, en het is heerlijk om hun door verlangen geladen mails te lezen.
Simon is verder ook gewoon een Amerikaanse tiener, die praat met z'n vrienden en vriendinnen zoals je denkt dat een Amerikaanse tiener praat, inclusief verwijzingen naar lievelingskoekjes, naar lievelingsmuziek en naar lievelingstv-programma's. Schrijfster Becky Albertalli doopt het boek in babbeligheid, maar vooral ook in liefde en warmte. Je wilt de hele tijd terug naar de draaikolk waarin Simon meegesleept wordt en, anders dan bij vele vroegere boeken waarin jongens en meisjes hun coming out moesten beleven, word je er ook gewoon blij van. Een echt feelgoodboek.

Dit boek werd vertaald door Astrid Staartjes.

XINIA'S WRAAK - Lydia Rood (Leopold)

Lydia Rood - sowieso een van de beste en meest geëngageerde kinderboekschrijvers van ons land - is hét boegbeeld van Stichting De Schoolschrijver. Ze zet zich met tweehonderd procent in voor meer verhalen en meer literatuur op scholen waar dat aspect misschien onderbelicht is. Dat ze zich daarnaast ook volledig solidair verklaart met de kinderen die ze begeleidt blijkt eens te meer uit boeken als ALI'S OORLOG en het zojuist verschenen XINIA'S WRAAK. Die boeken (hopelijk wordt het een nieuwe reeks) zijn gebaseerd op de verhalen die de kinderen van haar Schoolschrijverschool schreven en vertelden. In dit boek is dat vooral het verhaal van Jezennia Boateng.

Het is een indringend boek geworden - over gepest worden, niet alleen vanwege je lichaamsgewicht, maar vooral ook vanwege je kleur. Xinia heeft een beste vriendin, Brit, en een nieuw in de klas gekomen jongen, Luke, die aardig tegen haar doet. Hoopt ze. Maar ook Brit en Luke verdrinken in de zee van sociale hardheid die er in de klas heerst. Na een nare dag in een pretpark, waar het pesten tot een hoogtepunt komt, haakt Xinia af. Met flashbacks, in een heldere stijl, vertelt Rood de geschiedenis van het pesten. Het is ongelooflijk hoe dicht de schrijfster bij de werkelijke werkelijkheid van de kinderen van nu weet te komen. Het groepswhatsapp-gesprek geeft een inkijk in hoe onbarmhartig er nu geappt wordt. Daarmee is dit boek, dat van pestdieptepunt tot de realisatie dat je je leven om kunt draaien gaat en eigenlijk de dagelijkse lange arm van racisme laat zien, een belangrijke bijdrage aan het nog lang niet voldoende gevoerde discours binnen de kinderliteratuur: het discours dat over kleur, over representatie, over bemoediging en over inclusiviteit zou moeten gaan.

KEVERJONGEN - M.G. Leonard (Querido)

Dit debuut vloog bij verschijnen al de hele wereld over. Het is dan ook een wervelend avonturenboek, met een ongewoon en interessant onderwerp: de wereld van de kevers. Darkus' vader is plotseling uit het natuurhistorisch museum waar hij werkt verdwenen. Darkus moet bij zijn oom gaan wonen en naar een nieuwe school. Daar ontmoet hij twee nieuwe vrienden, Virginia en Bertolt, waarvan met name het meisje ondernemend is en het voortouw neemt voor een grote speurtocht naar de mysterieuze vijand van Darkus' vader. De ene gebeurtenis buitelt over de andere en zo wordt KEVERJONGEN een boek om in te duiken en vol van kennis en avontuur weer uit op te duiken. 

Dit boek werd vertaald door Esther Ottens.

TOEN SJOERD NAAR DE DIERENTUIN GING... - Harrie Geelen (Querido) en VICTOR, EEN PAAR DAGEN UIT MIJN BIJZONDER INTERESSANTE LEVEN - Nicolas Hubesch & Catharina Valckx (Gottmer)

Sjoerd ging naar de dierentuin en hij nam mee... een vlieger, een katapult, een driewieler en zijn mooiste knikker. Slechts een van die zaken heeft hij aan het einde van zijn bezoek nog bij zich. Maar hij brengt wel allerlei andere dingen mee terug naar zijn moeder. Dit verhaal is in zijn simpelheid heerlijk hilarisch en heerlijk onlogisch. Het boek verscheen al eerder (in 1992, bij uitgeverij Van Goor), maar kreeg nu een terechte herdruk bij uitgeverij Querido, want het is een van de vrolijkste en sterkste van Geelen.

Het dikke prentenboek VICTOR, EEN PAAR DAGEN UIT MIJN BIJZONDER INTERESSANTE LEVEN bezigt diezelfde luchtige, licht absurde toon. Vrolijke kat Victor spreekt ons rechtstreeks aan en verhaalt over zes dagen uit zijn opzienbarende leven. Soms zijn zijn dagen bijzonder, soms 'veel minder interessant'. Zo worden de hoofdstukken ook aangekondigd. Catharina Valckx noteert de belevenissen en belevenisjes van Victor en zijn vrienden heerlijk laconiek en de vele tekeningen van Nicolas Hubesch zijn al net zo blijmoedig. Het is mede door haar werk een uitbundig boek geworden - samen met dat van Harrie Geelen is dit dus werk voor wanneer onze dagen wat extra schwung en vrolijkheid nodig hebben. Leve de luchtigheid!

JIJ TUSSEN VELE ANDEREN - Merel Eyckerman & Siska Goeminne (De Eenhoorn)

Op de cover staat een jongetje dat op zijn buik een aantal genummerde stippen tot een tekening verbindt - en dat is een mooie metafoor voor opgroeien: we maken een stippenpatroon af totdat we een idee hebben van hoe we onszelf kunnen uittekenen. De tekst van JIJ TUSSEN VELE ANDEREN is geen verhaal, Siska Goeminne schreef een licht-filosofische tekst die aangeeft dat er weliswaar vele, vele mensen om je heen zijn, maar dat jij altijd uniek zult blijven.
Mooi, maar dit boek is vooral het boek van Merel Eyckerman. Op elke bladzijde verbaas je je weer over haar fijnzinnige kracht. Blader het door en zie hoe knap ze is in het opbouwen van de pagina's. De kijklijnen zijn nu weer dwarrelend over de pagina, dan weer cirkelend om een centraal gegeven, dan vooral verstrooid, als in een zoekplaat. En dan die prachtige kleurvoering: in zacht palet maakt ze een bont geheel dat evenwel nooit de voorstelling overvleugelt. Er zijn heel wat mensfiguurtjes waar je een klein schilderijtje van zou willen hebben: van de prachtige Afrikaanse moeder met haar baby op de rug tot vooral de jongen die met zijn Stromae-kleren zijn sokken ophijst. Naast een passage over geluk versus depressie tekent Eyckerman een gebogen man die een zwarte wolk op zijn rug meetorst, maar de bovenkant van de wolk kleurt roze, en daar ligt een dame in bloemetjespak van het vervoerd worden te genieten. Eyckerman heeft van JIJ TUSSEN VELE ANDEREN een verrukkelijk prentenboek gemaakt.

YUNA'S MAAN - Hans Hagen (Querido)

Met een heel mooi omslag van Martijn van der Linden, waarop een lange rij dieren in silhouet vanuit de maan naar de aarde afdaalt, dient Hans Hagens nieuwe kinderroman zich aan. Het is een boek dat enigszins in de lijn ligt van het mooie DE DANS VAN DE DRUMMERS. Ook in dit boek gaat het om dorpsgemeenschap in een land ten zuiden van de Evenaar en het gaat ook om wat je de volgende generaties meegeeft. In dit geval moeten Yuna en haar oma (en de rest van het dorp) moeten leren om te gaan met het verdwijnen van het schip van Yuna's opa. Komt het nog terug?
Het gaat echter vooral ook over het vertellen van verhalen. In een sensitieve, poëtische stijl weeft Hagen een web van verschillende vertellingen, een web tussen echt en droom, en worstelend in dat web moet Yuna ook leren aanvaarden dat zij de nieuwe vertelster van het dorp moet gaan zijn. Het gaat dus óók over opgroeien en je verantwoordelijkheid en taak vinden.
Voeg daarbij de prachtige tekeningen van Martijn van der Linden en de liedjes, op cd meegeleverd, van Floor Minnaert, en je hebt een boek dat vooral ook een belevenis is.

GEORGE - Alex Gino (Kluitman)

George is een jongen, maar dat is ze niet. Dat is ze alleen maar aan de buitenkant. Ze verzamelt zo graag modetijdschriften, maar haar oudere broer en haar moeder mogen dat niet weten... Gelukkig is Kelly er: Georges beste vriendin. Zij helpt George om de hoofdrol in het schooltoneelstuk te krijgen - wat nog moeilijk genoeg is, want de juf vindt dat alleen meisjes auditie mogen doen. Maar George ís een meisje!
Dit lieflijke boek werd in de Verenigde Staten al hogelijk geprezen door bijvoorbeeld John Green. En hij heeft gelijk. Het leest heerlijk, het is heel aandoenlijk hoe de rest van het gezin probeert om George te leren begrijpen (vooral de oudere broer vond ik ontroerend) en Alex Gino kiest niet voor een te gemakkelijk jubel-happy end. Consequent duidt hij George met 'zij' aan, en dat is niet alleen logisch, maar hiermee maakt het toegankelijke boek meteen duidelijk wat de ware echtheid is van Georges identiteit. Kortom: dit boek over 'genderqueer'-heid is niet alleen maar mooi en goed, maar ook belangrijk. Het is erg goed dat het er nu ook in het Nederlands is.

Dit boek werd vertaald door Carla Hazewindus.

MIJ NIET GEZIEN - Meg Rosoff (Luitingh Sijthoff) en JONATHAN GAAT LOS -Meg Rosoff (Luitingh Sijthoff)

Er was een heel aantal jaren geen nieuwe Meg Rosoff in Nederland verschenen. MIJ NIET GEZIEN (PICTURE ME GONE) stamt uit 2013, maar nu is de vertaling er dan. Het is een van haar beste boeken.
Mila is twaalf en vertrekt vanuit Engeland naar Amerika voor een kort bezoek aan een van haar vaders beste vrienden: Matthew. Vlak voor ze vertrekken horen ze echter van Matthews vrouw dat hij spoorloos verdwenen is en niet alleen haar, maar ook zijn jonge zoontje en zijn trouwe hond heeft achtergelaten. Mila en haar vader gaan hem zoeken. Hoewel er dus een spannend plotpunt lijkt te zijn (Waar is Matthew?) drijft het boek juist op de observaties van Mila. Zij leert de volwassenen, en hun moeilijke gedoe, kennen. Dat is teleurstellend voor haar, maar ze weet haar weg in het gevoelslabyrint uiteindelijk te vinden met behulp van haar geweldige opmerkingsgave, haar invoelingsvermogen en de liefde van haar ouders. Dit boek is fundamenteel: het gaat over de onzichtbare rasters onder ons rommelige emotionele leven, en het is ook warm en precies.

JONATHAN GAAT LOS (JONATHAN UNLEASHED) is het eerste boek van Rosoff voor volwassenen, hoewel het net zo verbonden is met haar oudere werk als MIJ NIET GEZIEN. Het is een onweerstaanbaar grappig boek, met de prachtige beginzin: Toen Jonathan op een dag uit zijn werk thuiskwam, hoorde hij de honden over hem praten.
Jonathan is zo verbaasd dat hij als beginnend twintiger een baan in New York heeft, een mooie vriendin en twee wijze honden, dat hij het leven dat over hem heen valt maar laat gebeuren. Ook de plannen voor de modelbruiloft, die gefilmd wordt voor het bruidsmodeblad waarvoor zijn vriendin werkt, laat hij zich aanleunen. Tot er van allerlei dingen beginnen te gebeuren. Het knappe van deze geestige roman is dat hij niet alleen hilarisch en satirisch is, maar óók werkelijke thema's aansnijdt. En als er dan nog zo'n geweldig 'genderqueer' personage in rondloopt als de mysterieuze Greeley, kan er niks meer misgaan.

Met deze twee boeken is Meg Rosoff volledig terug in het vertaald-literaire landschap, en dat is simpelweg geweldig. Vooral nu haar net de Astrid Lindgren Memorial Award 2016 is toegekend!

MIJ NIET GEZIEN werd vertaald door Jenny de Jonge.
JONATHAN GAAT LOS werd vertaald door Betty Klaasse.