MINI EN DE VERRASSING VOOR OMA (De Eenhoorn) - MAMA MEDUSA (De Eenhoorn) - JAN TOOROP, HET LIED VAN DE TIJD (Leopold/Gemeentemuseum Den Haag) - alles door Kitty Crowther

Ik kan het iedereen van harte aanbevelen: een tijdje in het heerlijke gezelschap van Kitty Crowthers tekeningen doorbrengen, via het (her)bekijken van haar drie laatste in het Nederlands vertaalde prentenboeken. Sinds ze in 2010 de Astrid Lindrgen Memorial Award kreeg is ze op volle kracht doorgegaan met het maken van uitzonderlijke verhalen en deze drie nieuwe zijn allemaal recht in de roos.

JAN TOOROP, HET LIED VAN DE TIJD is een deel in de onvolprezen kunstprentenboekenreeks van Leopold en het Haags Gemeentemuseum. Het bevat slechts twee pagina's tekst. Eén waarop Crowther vertelt over Jan Toorops afkomst (Indië) en zijn reis naar Nederland, en één waarop zijn motto terugkomt: Een tekening is als een horizon, of een gezicht: er ligt altijd iets achter. De rest van het verhaal wordt in beelden verteld. Kitty Crowther laat heel mooi zien hoe Toorops eerste visuele imprints (twee prinsessen uit het wajangspel) een rol zijn gaan spelen in zijn kunst, en hoe hij zijn overtuigingen daarna weer doorgaf aan zijn dochter Charley. Crowthers golvende lijnen en Toorops indringende gezichten gaan een prachtige verbinding aan.

MAMA MEDUSA verscheen in 2015 en gaat over de langharige jonge vrouw Medusa die een mooi meisje baart. Ook dit is een feestboek, omdat er zoveel uitbundigs te zien is. De lange goudkleurige haren van Medusa waaieren uit, omspannen het baby'tje en kunnen zelfs verschijnen in de vorm van een paardje of een heel ABC! Prachtig zijn ook de voor Kitty Crowthers werk typerende veelkleurige groepen mensen of kinderen, en de kleine plantjes, polletjes, schelpjes en hun levende bewoners.

Die laatste spelen een hoofdrol in de laatste Mini: MINI EN DE VERRASSING VOOR OMA, zojuist verschenen. Mini en haar vader Poka kenden we al, maar als Mini een prachtige schelp vindt en die mee naar huis neemt om aan oma te geven, blijkt het de hoed van Berkarte, een bernardkreeft, te zijn. Die graag een kaartspel wil doen met Mini. Maar intussen zoeken zijn zes vrienden hem...
Het verhaal is grappig en origineel en fijn-absurd (maar niet té). En de tekeningen zijn weer vol van kleur, sfeer en warmte.
En dus zijn MINI, MEDUSA en TOOROP weer drie heerlijke voortgezette kennismakingen met deze grootmeesteres. Met tekeningen waar altijd iets achter ligt.

WIE JE MORGEN BENT - Rebecca Stead (Querido)

Op pagina 302 zegt een van de hoofdpersonen uit dit boek: 'Dit is wat leven is. Leven is waar je slaapt en wat je ziet als je 's morgens wakker wordt en aan wie je je rare droom vertelt en wat voor ontbijt je eet en met wie. Leven is niet iets wat je overkomt. Het is iets wat je zelf de hele tijd doet.'
En dat laat zien welke ontdekking Bridge, Emily, Celeste, Tabitha en Sherm (de vijf jonge protagonisten) elk voor zich doen - hoe het leven is en hoe het zich voortrolt als de tijd dat ook doet. Wie ze zijn, wie ze waren en wie ze morgen zijn. Schrijfster Rebecca Stead, die we kennen van ALS JE TERUGKOMT en DE SPIONNENCLUB, kiest niet voor de meest gangbare young-adult-books-weg: een dappere hoofdpersoon in extreme omstandigheden, met moed en liefde en hoogspanning. Ze kiest er juist voor om te laten zien hoe 'gewone' meisjes (en één 'gewone' jongen) hun leven leren te leven. Dat doet ze in korte, fijn geschreven hoofdstukken en met een bijzondere constructie: van één van de hoofdpersonen weten we pas laat wat haar beweegt en wat er nu eigenlijk precies gebeurd is. Daarin, en ook in de beginkeuzes van het boek, is dit boek uitzonderlijk. Ik heb er erg van genoten en wilde er met plezier steeds weer naar terug - om weer even verder te kunnen lezen.
 
Dit boek werd vertaald door Jenny de Jonge.

DE VOGELS - Ted van Lieshout & Ludwig Volbeda (Leopold/Gemeentemuseum Den Haag)

Opnieuw een hoogtepunt in dit toch al rijke prentenboekenjaar en opnieuw een hoogtepunt in de reeks kunstprentenboeken van uitgeverij Leopold en het Haags Gemeentemuseum.
Ted van Lieshout leverde voor DE VOGELS een korte, omlijstende tekst, die enkel een mooi, sierlijk sokkeltje wil zijn voor de tekeningen van Ludwig Volbeda. Volbeda maakte zijn debuut in de kinderliteratuur eerder dit jaar, met zijn exuberante bijdrage aan Benny Lindelaufs HOE TORTOT ZIJN VISSENHART VERLOOR. Nog in hetzelfde kalenderjaar zet hij een grote stap: in zijn gedetailleerde spreads werd kleur toegelaten. Dat pakt heel goed uit: DE VOGELS is een intense kijkervaring, waarin twee standbeelden centraal staan, een standbeeld van een man en een standbeeld van een vrouw. Twee standbeelden die naar elkaar verlangen, en omdat de vogels hun postiljon d'amour zijn komt er uit dat verlangen iets heel moois voort. Het is een genot om naar de verschillende aspecten van Volbeda's aanpak te kijken: soms een overzichtsprent (bijna een zoekprent), soms een abstracte verbeelding van dat wat er met de twee geliefden gebeurt, soms een opzet in kadertjes, soms wijd uitlopende beelden.
Het idee, de uitwerking, de typografie, de enscenering: alles is prachtig aan DE VOGELS. Bovendien stimuleert dit boek het ontdekken, het nadenken, het interpreteren: oftewel - een grootse nieuwe Volbeda/v Lieshout. 

DE RING VAN KONING SALOMO - Lida Dijkstra & Martijn van der Linden (Luitingh-Sijthoff)

Vijf jaar geleden verscheen VERHALEN VOOR DE VOSSENBROERTJES, een verrassend antwoord van Lida Dijkstra op Vanden Vos Reynaerde, met heerlijke tekeningen van Thé Tjong-Khing. Uit dat prachtig uitgegeven boek bleek al hoe goed Lida is in het bewerken en hervertellen van oude verhalen. Ze maakte er een fris boek van.
Onlangs verscheen het volgende boek in deze 'reeks': DE RING VAN KONING SALOMO. Dit keer zijn de tekeningen van Martijn van der Linden (in full-colour, op elke bladzijde geeft hij fijn aarde en hemel onder en boven Dijkstra's verhaal) en stammen de verhaalflarden, door Dijkstra aaneen gesmeed, uit Joodse, Arabische en Islamitische bronnen. Ze gaan allemaal over koning Salomo, die een bron van wijsheid was, en, blijkt uit dit boek, ook soms een bron van gekte. Hoofdpersoon is de zwerfjongen Sem, die aan het hof mag komen werken als lampenolieververser en verder komen er engelen, demonen, bedienden, een driepotig hondje, en natuurlijk de koningin van Sheba in voor.
Het boek is opnieuw in niet-per-se-rijmende versvoeten geschreven, kleurrijk en toch toegankelijk. Daarmee werd DE RING VAN KONING SALOMO weer een fijn lees- en vooral voorleesboek.

PRETPARK DE POEPFABRIEK - Marja Baseler & Annemarie van den Brink & Tjarko van der Pol (Luitingh-Sijthoff)

De informatieve boeken voor volwassenen die ons voorlichtten over onze spijsvertering deden het de laatste jaren heel goed. Nu is er een soort DE MOOIE VOEDSELMACHINE van Giulia Enders voor kinderen: Marja Baseler en Annemarie van den Brink schreven met PRETPARK DE POEPFABRIEK een helder en vrolijk boek over de weg die ons eten in ons lichaam aflegt, of eigenlijk over hoe poep gevormd wordt. Het is een groot formaat prentenboek geworden, waarin vooral ook de vormgeving (van Stan Van Steendam) en de tekeningen van Tjarko van der Pol opvallen. Van der Pol heeft overduidelijk plezier gehad met dit verhaal. Het is prettig speuren op zijn mooie overzichtsbladzijden (van o.a. de maag, de dunne darm en de dikke darm). Er zijn grappige details die gevolgd kunnen worden, maar het beste aan dit boek is dat het kinderen écht voorlicht over de stoelgang. Alle vragen die in je opkomen tijdens het lezen worden aan het eind beantwoord, en dan is er ook nog een wc-poster die goede adviezen geeft. Een aanstekelijk non-fictieboek over een onderwerp waar we in de kinderliteratuur nog weinig over lazen. 

ALASKA - Anna Woltz (Querido)

Als Anna Woltz over een jongen of een meisje schrijft, dan worden wij die jongen of dat meisje. Anna kan aan de hand van niet al te ingewikkeld geformuleerde observaties zo goed overdragen hoe het is om nu juist de pech te hebben die haar hoofdpersoon heeft, dat wij ons volledig vereenzelvigen. In ALASKA, haar nieuwste en wéér geweldige boek, zijn dat zelfs een jongen én een meisje. Sven en Parker beginnen aan een brugklasschooljaar, en ze zijn allebei relatieve buitenstaanders, ze komen allebei 'van Mars'- Parker maakt de fout al in een van de eerste dagen haar liefde voor haar hond Alaska te belijden (op een wat ongewone manier) en Sven heeft een ernstige vorm van epilepsie. Moeizame bijkomstigheid: die twee hebben vrijwel meteen een hekel aan elkaar. Dat laatste draait Anna Woltz virtuoos om, en daarbij legt ze de achterliggende angsten en trauma's van de kinderen beetje bij beetje bloot.
Anna Woltz is een psychologieheldin, maar dan is er ook nog die heerlijke, licht-komische-maar-toch-heel-ernstige toon ('Als er een sport was die epilepsie heette, dan zou ik echt nooit van mijn leven op epilepsie gaan.') en een héél spannend en toch geloofwaardig plot. Plus: een heerlijke hoofdrol voor een prachtige hond, als een kleine referentie aan haar ook zeer goede boek RED MIJN  HOND.
Na GIPS, de Gouden Griffel van dit jaar, heeft ze 't dus gewoon wéér geflikt, super-Anna.
   

EEN VRIENDJE VOOR ALTIJD - Eoin Colfer & Oliver Jeffers (De Fontein)

Sommige prentenboeken koop je alleen al om de cover. Wat ziet dit boek er mooi uit! Maar dan zijn er natuurlijk ook de wereldwijd bekende namen Colfer en Jeffers die aantrekken. En ze stellen niet teleur. Colfer schreef een mooi en lief verhaal over een imaginair vriendje dat langzamerhand een beetje last begint te krijgen van het feit dat een denkbeeldige vriendschap altijd aan tijd gebonden is: uiteindelijk wordt het imaginaire vriendje vervangen door een echt exemplaar. Maar wat als het imaginaire vriendje eenzaam wordt? Dan is de oplossing natuurlijk: een fantasievriendje voor het fantasievriendje. Het verhaal is wat omvangrijker dan dat van een traditioneel prentenboek, maar de luchtige tekeningen (met spaarzaam, maar heel effectief kleurgebruik) houden de hoeveelheid tekst heel mooi in balans. Zeer aantrekkelijk dus, dit boek. En heerlijk vertaald door onze eigen Koos Meinderts!

DE BELEVENISSEN VAN EEN MUURBLOEM - Stephen Chbosky (Prometheus)

Meestal tip ik hier boeken die kort geleden zijn verschenen, maar dit keer is het een heel belangrijk boek dat in 1999 in de Verenigde Staten en in 2011 in Nederland verscheen, en dat ik om onbegrijpelijke redenen niet eerder las.
THE PERKS OF BEING A WALLFLOWER is niet alleen een Young Adultboek, maar ook een film. Misschien werd de film nog bekender dan het boek, want de Nederlandse vertaling is nauwelijks nog te krijgen. Niet erg, want dit boek kan misschien maar beter in de oorspronkelijke taal gelezen worden.
Het boek is een briefroman. Alle brieven worden, als een soort therapie, door hoofdpersoon Charlie (16) geschreven. Hij vertelt over zijn leven. Over hoe hij in het jaar dat de roman beslaat leerde hoe het is om écht te zijn. Charlie is daarmee een van de gedenkwaardigste personages uit de jongerenliteratuur. Dit complexe, en tegelijkertijd heldere boek bevat zoveel lagen en gedachtestromen, dat je eigenlijk meteen nadat je het uit hebt nog een keer opnieuw wilt beginnen met lezen. Het boek is direct en rauw, er zijn drugs, er is seks - maar het gaat over iets veel wezenlijkers, het gaat over het ontrafelen van wie je bent en over het feit dat er in je leven misschien wel allerlei keuzes voor jou gemaakt zijn, maar dat er altijd keuzes overblijven die dóór jou gemaakt kunnen worden.
DE BELEVENISSEN VAN EEN MUURBLOEM is - ook zeventien jaar na dato - een behoorlijk rijke, zelfs revolutionaire roman, en sowieso een van de allerbeste in de YA-geschiedenis.